صالح رازینی

چکیده در سالهای اخیر نگرانی های زیست محیطی در کنار نیاز روز افزون به انرژی موجب توجه بیشتر به اصلاح الگوی مصرف انرژی و بهبود کارآیی سیستمهای انرژی از طریق توجه به فناوری های پاک و پربازده شده است. تولید همزمان برق و حرارت (CHP) از جمله چنین رویکردهایی است که با بهره گیری مضاعف از انرژی ورودی به سیستم، دو نوع مصارف الکتریکی و حرارتی را تامین نموده و باعث افزایش چشمگیر بازدهی سیستم می شود و علاوه بر آن می تواند مزایای فراوان فنی و اقتصادی و زیست محیطی نیز به همراه داشته باشد. به علت عدم امکان انتقال حرارت در مسافت طولانی، استفاده از این فناوری در مواردی امکان پذیر است که بار حرارتی قابل توجهی در نزدیک محل تولید وجود داشته باشد. بسیاری از واحدهای صنعتی به علت دارا بودن تقضای توامان حرارتی و الکتریکی به صورت پیوسته و در حجم بالا، از جمله بهترین گزینه های قابل مطالعه برای نصب واحدهای تولید همزمان هستند. در کشور ما نیز در سالهای اخیر با سیاستهای تشویقی و حمایتی دولتها، شاهد رشد قابل توجه ظرفیت نصب شده CHP هستیم. با این وجود بررسی ها نشان می دهد در این مورد استان همدان با وجود پتانسیلهای مناسب صنعتی و جغرافیایی نسبت به میانگین کشوری جایگاه مناسبی ندارد. طبق اطلاعات موجود تعداد واحدهای نصب شده CHP در استان انگشت شمار بوده که در برخی موارد نیز صرفا به تولید برق پرداخته و یا حتی خارج از سرویس است. به همین دلیل در این طرح پژوهشی با هدف توسعه و ترویج استفاده از تولید همزمان در استان به مطالعه وضعیت صنایع استان و شناسایی ظرفیت های موجود برای گسترش واحدهای CHP پرداخته شد. به همین منظور ابتدا در فصل اول به تشریح فناوری تولید همزمان برق و حرارت پرداخته می شود. در این بخش ضمن معرفی انواع روشهای تولید همزمان، به مشخصه ها، مزایا و محدودیت های هریک از این فناوری ها اشاره شده و نامهای تجاری (برند) معتبر در طراحی و ساخت واحدها CHP و برخی از نمایندگی های فعال در کشور معرفی می گردد. با توجه به اهمیت بازیابی حرارت در مولدهای CHP در فصل دوم انواع فناوریهای CHP از دید حرارتی تقسیم بندی و جزئیات بازیافت حرارت در هر روش تشریح می گردد. فصل سوم به ارزیابی اقتصادی تولید همزمان برق و حرارت اختصاص دارد. در این بخش داده های هزینه ای و درآمدی برای این فناوری جمع آوری شده و به کمک شاخصهای اقتصادی شامل