زبان‌شناسی متن شاخه‌ای نوپا از علم زبان‌شناسی است که به مطالعۀ متون و هر آنچه که باعث متنیّت نوشته‌ای می‌شود می‌پردازد. هدف از این پژوهش، تحلیل و توصیف پدیدۀ زبان‌شناسی متن و بازشناسی معیارهای هفت‌گانۀ متن بودگی که برمبنای نظریۀ کاربردی بوگراند و درسلر (1981)، شامل انسجام، پیوستگی، هدفمندی، مقبولیت، آگاهی بخشی یا پیام‌داری، موقعیت‌مندی و بینامتنی بوده و در آن با روش توصیفی _ تحلیلی، اهمیت بکارگیری این معیارها در نگارش و تشکیل متون درسی و آموزشی تبیین شده، سپس مراحل تکوین و تحقق این معیارها در کتاب عربی زبان قرآن پایۀ تحصیلی نهم تشریح شده‌است. نتایج حاصل از پژوهش نشان می‌دهد که آشنایی با اصول و موازین زبان‌شناسی متن و کاربرد عوامل متنیّت در نظام آموزشی و تألیف کتب درسی، نقش بسزایی در ارتقا و بهبود فرایند یادگیری دانش‌آموزان و تحقق اهداف آموزشی و تربیتی مورد نظر و به دنبال آن ایجاد ارتباطی موفق بین مؤلفان و دانش‌آموزان دارد. همچنین پس از بررسی معابیر یاد شده در متون درسی مختلف کتاب آموزش زبان عربی پایۀ نهم دریافتیم که هر کدام از این متون واجد شرایط متن بودگی هستند اما بسامد و پررنگی آنها به یک میزان نبوده و مهمترین عامل متنیّت در آن، عامل نیّت یا هدفمندی می‌باشد. علاوه بر این معیار، از میان دیگر عوامل متن بودگی، عامل انسجام بیشترین بسامد و میزان تحقق را در متون این کتاب دارا بوده‌است.
