روح اله سهرابی

هدف: پژوهش حاضر با هدف شناسایی چشم‌اندازهای کلان در برنامه راهبردی دانشگاه­ها انجام شد. روش: رویکرد پژوهش، کیفی و روش آن، مطالعه نظام­مند از نوع تلفیقی بود. جامعه آماری پژوهش شامل پژوهش­ها و مطالعات انجام‌شده داخلی و خارجی در بازه زمانی 1393 تا 1403 و 2014 تا 2024 در حوزه چشم‌اندازهای کلان در برنامه راهبردی دانشگاه­ها بود که با کلیدواژه­های مشخص و در پایگاه­های اطلاعاتی داخلی و خارجی مانند پایگاه مجلات تخصصی نور، بانک اطلاعات نشریات کشور (مگیران)، مرجع دانش (سیویلیکا)، پایگاه گنج و موتور جستجوی علمی فارسی­(علم نت) و پایگاه­های خارجیIJET و Google scholar،Eric،Scopus،Science direct به جمع ­آوری آن‌ها پرداخته شد که جمعاً 138 مطالعه انتخاب و موردبررسی قرار گرفت. از میان مطالعات پس از چندین مرحله غربالگری بر اساس بررسی عنوان، چکیده و محتوای پژوهش، 34 واحد مطالعاتی انتخاب و بررسی شد. داده­ها نیز از طریق تحلیل محتوا کدگذاری و تحلیل شد. یافته: نتایج به‌دست‌آمده ابتدا در مرحله کدگذاری باز نشان داد؛ 57 چشم‌انداز کلان در برنامه راهبردی دانشگاه­ها احصاء شده که بر اساس نتایج کدگذاری محوری به شش مقوله­ اصلی؛ چشم‌انداز آموزشی، چشم‌انداز پژوهشی، چشم‌انداز پرورش منابع انسانی و توسعه رهبران، چشم‌انداز تبدیل‌شدن به دانشگاه برتر و الگو، چشم‌انداز بین‌المللی­سازی آموزش عالی/ جهانی بهتر و مسئولیت اجتماعی دانشگاه طبقه­بندی شد که در مرحله انتخابی نیز چشم‌اندازهای موردنظر بر اساس ماهیت آموزش عالی به دو مقوله­ اصلی؛ چشم‌اندازهای مأموریتی و چشم‌اندازهای عملیاتی طبقه­بندی گردید. نتیجه ­گیری: حکمرانی آکادمیک با هدف طراحی مأموریت می­تواند به­عنوان یک منبع ارزشمند در تدوین، توسعه و اجرای راهبردها و سیاست­های راهبردی در دانشگاه­ها توسط سیاست‌گذاران آموزش عالی مورداستفاده قرار گیرد و از آن می­توان به­عنوان مبنایی برای ارزیابی و بهبود شیوه­های حکمرانی در آموزش عالی و نقشه راهی برای تحول و توسعه دانشگاه­ها بهره گرفت.