میزان توجه به معضلات و چالش های درآمدهای نفتی در اقتصاد کشور و به تبع آن دولتی شدن اقتصاد کشور نیازمند تجدیدنظر ساختار و نهادها در اقتصاد کشور است .حرکت در جهت کاهش صادرات نفت خام و نیاز به تغییر نگرش نسبت به نفت از منبع درآمد به عنوان یک صنعت و سرمایه است .ایران با هفت کشور بویژه عراق مرز خشکی و با تعدادی از کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز وحاشیه خلیج فارس مرزآبی دارد.بازار عراق فرصت مناسبی برای توسعه صادرات محصولات ایرانی است.هدف اصلی در این پژوهش شناسایی عوامل راهبردی و مضامین و چالش های در حال ظهور در تجارت خارجی بین ایران و عراق است.روش پژوهش مورد استفاده،تحلیل مضمون(تم) و تحلیل داده های آماری مرکز بین المللی تجارت است. مصاحبه نیمه ساختار یافته به طور هدفمند و نمونه برداری گلوله برفی با 12 نفر از متخصصان و خبرگان در زمینه تجارت خارجی و پژوهشگرانی که در زمینه تجارت خارجی در عراق اطلاعات کافی داشتند،انجام شد .سپس تجزیه وتحلیل موضوعی صورت گرفت.یافته های پژوهش پس از اشباع داده 10 چالش مهم شناسایی شد، شامل دیپلماسی اقتصادی ،کیفیت ، ارزش افزوده ، سرمایه گذاری مستقیم خارجی،حمایت دولت توسعه و نوسازی زیرساخت ها،ناکارآمدب ودن شرکت های مدیریت صادرات،عدم تنوع صادرات و پیچیدگی اقتصای و تغییر ساختار اقتصاد برمبنای سیاست های اقتصاد مقاومتی است.نتایج پژوهش نشان می دهد.مهمترین راهبرد اقتصادی و پیش نیاز تجارت خارجی ایران تغییرات ساختاری و بکارگیری شاخص های پیچیدگی اقتصادی در تولید محصولات مبتنی بر علم و فناوری و ظرفیت توانایی های داخلی است.
