استفاده از فاضلاب در کشاورزی با چالش هایی مواجه است که می تواند بر کیفیت گیاه و خاک و همچنین سلامت انسان تاثیر منفی بگذارد. بنابراین این مساله باید به صورت کنترل شده، با تصفیه مناسب و رعایت استانداردهای بهداشتی صورت گیرد. همچنین، باید از روش های جایگزین و پایدارتر برای آبیاری و تامین مواد غذایی در کشاورزی استفاده کرد تا مشکلات زیست محیطی و بهداشتی کاهش یابند. بنابراین هدف اصلی این مقاله بررسی و شناسایی راهکارهای جلوگیری از استفاده فاضلابها جهت مصارف زراعت و سبزیکاری در شهرستان همدان می باشد. روش تحقیق از نوع پیمایشی است که از ابزار مصاحبه و پرسشنامه برای جمع آوری داده ها استفاده شده است. جامعه آماری تحقیق کارشناسان و اساتید شهرستان همدان می باشند که تعداد 26 نفر برای مصاحبه و 80 نفر برای تکمیل پرسشنامه به عنوان نمونه انتخاب شدند. تجزیه و تحلیل داده ها با روش تحلیل محتوا و اولویت بندی مقوله ها به کمک نرم افزار اس پی اس اس و پی ال اس بوده است. نتایج نشان داد راهکارهای جلوگیری از کاربرد فاضلاب در آبیاری مزارع کشاورزی شهر همدان را می توان در 8 عامل طبقه بندی کرد. این عوامل عبارتند از: برخورد قانونی و قضایی، بازدید و نظارت مستمر، تامین حقابه، افزایش تعداد تصفیه خانه ها، ایجاد و توسعه شهرکهای سبزیکاری، ساماندهی مسیرهای انتقال فاضلاب، آموزش و توجیه کشاورزان و سازوکارهای مدیریتی. نتایج بخش کمی نشان داد سه راهکار، برخورد قانونی و حقوقی، آموزش و ترویج، مدیریت و برنامه ریزی از نظر اهمیت در درجه اولویت بالاتری قرار دارند.
