رضا موحدی

خشکسالی از جمله بلایای طبیعی است که رخداد آن اثرات زیان باری را بر محیط اکولوژیک وارد می سازد. پژوهش حاضر به منظور بررسی عوامل موثر بر کاهش اثرات خشکسالی در کشت ذرت و ارائه راهکارهای آموزشی - ترویجی در دهستان آزادی (از توابع شهرستان اندیمشک) انجام شد و از نظر هدف در حیطه تحقیقات کاربردی می باشد. جامعه آماری را کلیه ذرت کاران دهستان آزادی در سال زراعی 1401-1400 که برابر با 600 نفر بودند تشکیل دادند. روش نمونه گیری به صورت تصادفی بود که نمونه ها از بین افراد جامعه به صورت تصادفی ساده انتخاب شدند. برای تعیین حجم نمونه با توجه به محدود بودن جامعه آماری از فرمول کرجسی - مورگان استفاده گردید که طبق جدول کرجسی - مورگان 237 نفر انتخاب شد. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته ای است که روایی آن با نظر متخصصان تأیید شده است. برای تعیین پایایی ابزار تحقیق، پیش آزمون انجام شد و مقدار آلفای کرونباخ محاسبه شده برای تمام بخش های پرسشنامه بیشتر از 7/0 بدست آمد که بیانگر پایایی خوب پرسشنامه می باشد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار Ver. 26 SPSS انجام شد. نتایج حاصل از آزمون T نشان داد بین دانش و آگاهی کشاورزان (دانش فنی)، عوامل انسانی، عوامل مدیریتی، عوامل اقتصادی، راهکارهای آموزشی – ترویجی و نگرش کشاورزان با کاهش خسارت ناشی از خشکسالی تفاوت معناداری در سطح 95 درصد وجود دارد. براساس مدل ساختاری (PLS)، دانش فنی کشاورزان ذرت کار، عوامل مدیریتی و راهکارهای آموزشی - ترویجی بیشترین تأثیر بر کاهش صدمات ناشی از خشکسالی داشتند بطوری که مقدار ضریب مسیر برای آنها به تریب برابر با 378/0، 359/0 و 314/0 می باشد. همچنین، مقدار ضریب مسیر عوامل انسانی و عوامل اقتصادی به ترتیب برابر با 142/0 و 129/0 بود که تأثیر کمتری بر کاهش اثرات خشکسالی داشتند. با توجه به نتایج حاصل از تحقیق، می توان اظهار نمود که؛ دانش فنی کشاورزان ذرت کار، عوامل مدیریتی و راهکارهای آموزشی - ترویجی به ترتیب اولویت عواملی هستند که بیشترین تأثیر را در کاهش صدمات ناشی از خشکسالی در زمینه کشاورزی در شهرستان اندیمشک از دیدگاه کشاورزان مورد مطالعه (دهستان آزادی) داشته اند. بنابراین، لازم است افزایش دانش فنی کشاورزان، استراتژی های مدیریتی و ارائه راهکار های آموزشی ترویجی مطلوب در ارتباط با مدیریت مصرف بهینه آب در شرای