این طرح طی سه فاز اجرا شد. فاز اول، شامل گردآوری داده های ثانویه با روش اسنادی و کتابخانه ای برای ارزیابی وضعیت روستاهای هدف گردشگری استان بر مبنای شاخصهای کسب و کار گردشگری می باشد. در این مرحله با جمع آوری داده های آماری به ارزیابی وضعیت موجود اشتغال در روستا پرداخته شد. در فاز دوم، بر اساس فرآیند ارزیابی مشارکتی روستایی (PRA) و تکنیکهای لازم در این زمینه از جمله طوفان فکری، بحث در گروههای متمرکز، ترسیم کروکی، فهرست سازی، رتبه بندی ماتریسی و تحلیل شبکه نسبت به شناسایی وضع موجود و ارائه مدل بومی اشتغال زایی بر پایه یک روستا پرداخته شد. در این فاز، رویکرد یا راهبرد پژوهش کیفی محسوب می شود و برای جمع آوری اطلاعات مورد نیاز از نظرات کارشناسان و متخصصان حوزه ی اشتغال روستایی و به ویژه ساکنان روستایی بهره گرفته شد. در فاز سوم به بررسی تاثیر متقابل عناصر مدل طراحی شده در مرحله ی دوم با استفاده از رویکر کمی و ابزار پرسشنامه پرداخته شد. جامعه آماری پژوهش حاضر در فاز سوم کارشناسان و صاحب نظران حوزه اشتغال روستایی در استان همدان و ساکنین روستایی می باشند. در این فاز برای تعیین سهم هر یک از متغیرهای مستقل در تبیین متغیر وابسته از مدل یابی معادلات ساختاری (SEM) به کمک نرم افزار Smart PLS بهره گرفته شد. نتیجه گیری و پیشنهادها: قابلیت ها و ظرفیت های ایجاد خوشه های اصلی کسب و کار را می توان در 10 رشته فعالیت اقتصادی شناسایی کرد که به ترتیب عبارتند از: بوم گردی، اماکن تاریخی (قلعه اردلانی)، طبیعت گردی، اماکن سنتی (حمام قلعه، اقامتگاه و ..)، صنایع تبدیلی، پرورش گیاهان دارویی، خدمات سفر و تفریحی، فرش بافی، صنایع دستی، خیاطی و مرواربافی. از میان متغیرهای تاثیر گذار بر توسعه گردشگری روستایی به ترتیب متغیرهای «نهادها»، «ظرفیت اقتصادی»، «خدمات گردشگری»، «زیرساخت گردشگری» رتبه های اول تا چهارم را دارا هستند
