موضوع کاربری اراضی موضوعی محوری در توسعۀ پایدار می باشد. در ایران تغییرکاربری اراضی کشاورزی یکی از مهم ترین چالش های پیش روی بخش کشاورزی است. از این رو تحقیق حاضر با هدف طراحی مدل حفاظت از کاربری اراضی کشاورزی در استان همدان صورت گرفته است. جامعۀ آماری این پژوهش کشاورزان استان همدان هستند و حجم نمونه با توجه به جدول مورگان 384 نفر برآورد گردید. جامعۀ آماری کارشناسان نیز کارشناسان سازمان جهادکشاورزی استان همدان هستند که 22 نفر از آنها به روش گلوله برفی انتخاب و مورد مصاحبه قرار گرفتند. ابزار گردآوری داده ها در جامعۀ آماری کشاورزان پرسشنامه است که روایی آن با نظر تعدادی از اساتید دانشگاه و کارشناسان مورد تایید قرار گرفت و پایایی آن از طریق محاسبۀ آلفای کرونباخ که مقدار آن برای بخش های مختلف پرسشنامه بین تا محاسبه شد، برآورد گردید. نتایج حاصل از مقایسۀ راهکارها با میانگین در سطح 99 درصد معنی دار محاسبه شد و نتایج حاصل از آزمون های همبستگی نشان داد بین تحصیلات و راهکارهای اقتصادی-اجتماعی و منطقه ای در سطح 95 درصد و تحصیلات و راهکارهای سیاست گذاری و نهادی در سطح 99 درصد همبستگی مثبت و معنادار وجود دارد. مدل تحقیق با استفاده از نرم افزار Smartpls2 به خوبی برازش گردید. یافته های حاصل از مصاحبه با کارشناسان نیز حاکی است که مهم ترین راهکارهای حفاظت از کاربری اراضی کشاورزی در استان همدان عبارتند از: آمایش سرزمین، بازنگری در قوانین موجود و فرآیند صدور مجوزهای تغییرکاربری، هماهنگی بین دستگاه ها، فرهنگ سازی در زمینۀ حفظ کاربری اراضی کشاورزی، جلوگیری از خرد شدن اراضی کشاورزی، مدیریت منابع آبی و تقویت بخش سازمانی و منابع انسانی دستگاه های متولی حفاظت از کاربری اراضی کشاورزی.
