تغییر کاربری زمینهای کشاورزی، بیاستفادهماندن و رهاکردن زمینهای کشاورزی حاشیه شهرها، یکی از مهم ترین چالش های پیش روی بخش کشاورزی و روستایی است. این تغییرات، طی دهه های اخیر آثار مختلف اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی را بههمراه داشته است؛ به همین سبب، پژوهش حاضر با هدف شناسایی راهکارهای جلوگیری از تغییر کاربری زمینهای کشاورزی از دیدگاه کشاورزان انجام شد. جامعه آماری این تحقیق را کشاورزان بخش مرکزی شهرستان سنندج (4900 = N) تشکیل داده اند. حجم نمونه ها درمجموع با استفاده از فرمول کوکران، 357 نفر تعیین شد و برای نمونه گیری، از روش نمونه گیری تصادفی سیستماتیک استفاده شد. ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه بود که روایی آن توسّط گروه کارشناسان سازمان جهاد کشاورزی استان کردستان و پایایی آن با انجام پیش آزمون و مقدار آلفای کرونباخ بهمیزان 88/0 مورد تأیید قرار گرفت.برای تعیین راهکارهای جلوگیری از تغییر کاربری زمینهای کشاورزی، از مدل سازی معادلات ساختاری به روش تحلیل عاملی تأییدی استفاده شد. نتایج نشان داد که راهکارهای به کارگیری زمینهای کشاورزی رهاشده و بایر در چهار گروه شامل اجتماعی - اقتصادی، فنّی - ساختاری، مدیریتی - نظارتی و قانونی - سیاست گذاری قابل تقسیم بندی است. براساس نتایج تحلیل عاملی تأییدی از دید کشاورزان، مؤثّرترین راهکارها بهترتیب قانونی - سیاست گذاری و مدیریتی- نظارتی هستند. راهکارهای قانونی و سیاست گذاری در منطقه مورد مطالعه یعنی شهرستان سنندج، می تواند عوامل دیگر را به خود وابسته کند و تا حدود زیادی مانع کاربری های اراضی کشاورزی در اطراف شهر گردد؛ بنابراین، لازم است تا با وضع قوانین اساسی و شفاف و اجرای سیاست های لازم الاجرا در زمینه کاربری های زمین های اطراف شهر و با برنامه ریزی و نظارت جدّی، این مشکل را مدیریت کرد.
