زمینه: خواب یکی از مهمترین فرآیندهای روانی فیزیولوژیکی برای عملکرد مغز و سالمندان است که سلامت انسان را کنترل میکند. کیفیت خواب در جامعه میانسالان ضرورت دارد و مشکالت خواب در این جامعه به عنوان یک عامل خطر اصلی برای مشکلات سلامت روانی و جسمی شناخته میشوند. تاکنون اثربخشی درمانهای مختلفی بر بهبود کیفیت خواب میانسالان انجام شده است ولی مطالعه ای به بررسی مقایسهای درمان شناختی رفتاری و پذیرش و تعهد نپرداخته است. هدف: پژوهش حاضر با هدف مقایسه اثربخشی درمان شناختی رفتاری و پذیرش و تعهد بر بهبود اختلال بیخوابی در میانسالان انجام شد. روش:روش پژوهش آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه گواه و پیگیری سه ماهه بود. جامعه آماری این پژوهش شامل تمامی مردان و زنان میانسال مبتال به اختالل بیخوابی مراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی شهر همدان در سال 1401 بود که به صورت نمونه گیری هدفمند 50 نفر انتخاب شده و به صورت تصادفی در 3 گروه 20 نفره )دو گروه آزمایش و یک گروه گواه( درمان شناختی رفتاری، درمان مبتنی بر تعهد و پذیرش و گروه گواه جایگزین شدند. ابزار اندازهگیری در این پژوهش پرسشنامه اختالل بیخوابی )همائی مجاز و همکاران، 1402 )بود. گروههای آزمایش به مدت 9 جلسه 76 دقیقه ای تحت درمان شناختی رفتاری و درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد قرار گرفتند و گروه گواه درمان معمول را دریافت کرد. پروتکل درمانی )کارنی و ادینجر، 2014 )برای گروه شناختی رفتاری و پروتکل درمانی اکت )گای میدوز، 2014 )برای گروه پذیرش و تعهد اجرا شد. تجزیه و تحلیل دادههای آماری با استفاده از روش تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر و با نرمافزار SPSS نسخه 23 صورت گرفت. یافتهها: یافته ها نشان داد که بعد از مداخله، هر دو روش درمان در مقایسه با گروه گواه باعث بهبود اختلال بیخوابی شدند و نتایج درمان در دوره پیگیری نیز حفظ شد )001/0< p)؛ اما درمان پذیرش و تعهد در مقایسه با درمان شناختی رفتاری بر بهبود اختلال بیخوابی میانسالان تأثیر بیشتری داشت )001/0< p.) نتیجه گیری: براساس نتایج پژوهش میتوان گفت درمان شناختی رفتاری و پذیرش و تعهد در کنار سایر روشهای درمانی، روش مداخله ای مناسبی برای بهبود اختلال بیخوابی میانسالان است و روانشناسان، مشاوران بالینی و درمانگران میتوانند برای کاهش مشکلات بیماران دچار اختلال بیخوابی با برگزاری کارگاههای
