امروزه بررسی متون ادبی بر اساس دیدگاه های روان شناسی نوین یکی از رایج ترین زمینه های تحقیق در رشته ی زبان و ادبیات فارسی است. غزلیات سعدی به عنوان یکی از آثار برجسته در ادبیات غنایی به بیان ظرایف و دقایق عشق پرداخته است. از سوی دیگر عشق از مباحث عمده در روان شناسی تجربی به شمار می آید و روان شناسان برجسته ای چون اریک فروم، استرنبرگ و رنه آلندی به بحث درباره ی عشق، زمینه ها، کارکردها و انواع آن پرداخته اند. در رساله ی حاضر، جنبه ها و حالات گوناگون عشق و عاشق در غزل سعدی از دیدگاه روان شناسی تجربی مورد بررسی قرار گرفته است و شباهت ها و تفاوت های آن ها مطرح شده است. میان دیدگاه سعدی در غزلیات و روان شناسی تجربی راجع به عشق، مشترکات بسیاری وجود دارد که از آن جمله می توان به مواردی چون انگیزه های عشق ورزی، تواضع و پاکبازی و تسلیم در برابر معشوق، بردباری و تلاش و همت در عشق و... اشاره کرد. در زمینه های اندکی نیز تفاوت هایی میان آن دو مشاهده می شود. مشترکات بسیاری که بین دیدگاه سعدی نسبت به عشق با روان شناسی تجربی امروز وجود دارد، از سویی بیان گر صداقت و واقع نگری سعدی در عشق ورزیدن و بیان آن در غزلیات است و از سوی دیگر نیز بر پایداری و ثابت بودن ذات عشق طبیعی و سالم تأکید دارد.
