رویا کرمیان

زعفران (saffron) با نام علمی (Crocus sativus L.) متعلق به تیره زنبقیان است و بعنوان گران ترین محصول کشاورزی و دارویی جهان، جایگاه ویژه ای در صادرات برخی کشورها دارد. کلاله زعفران واجد ترکیبات شیمیایی متعددی از جمله کروسین، پیکروکروسین و سافرانال است. زعفران اثرات دارویی متعددی چون ضدتوموری، آنتی اکسیدانی، آنتی ژنوتوکسیک، تقویت کننده حافظه، محافظ نورون ها، ضددرد و ضدالتهاب، ضدتشنج، ضدسرفه، ضدباکتری، ضدافسردگی، کاهنده علائم محرومیت از اوپیوئید، پائین آورنده فشار خون و چربی خون و مقاومت به انسولین، افزایش دهنده اکسیژن بافت ها، پیشگیری کننده زخم معده، محرک دستگاه ایمنی و محافظت کننده شبکیه چشم دارد. لذا مزایای نسبی کشت زعفران در مقایسه با سایر محصولات کشاورزی موجب گسترش سطح زیر کشت آن شده است. شوری یکی از مهمترین چالش های زیست محیطی است که محصول گیاه را به ویژه در آب و هوای خشک و نیمه خشک محدود می کند. شوری به دلیل ایجاد تنش اسمزی و نیز تنش یونی، اختلال تغذیه ای و تغییر روابط آبی گیاه و یا ترکیبی از آن ها، بعنوان یکی از مهمترین عوامل محدود کننده رشد و توسعه گیاهان تلقی می گردد و در سطوح بالا ممکن است منجر به مرگ گیاه شود. شوری بسیاری از فرایندهای فیزیولوژیکی و متابولیسمی گیاه را تحت تاثیر قرار می دهد. لذا یافتن راهکارهای مؤثر جهت افزایش مقاومت گیاه به تنش شوری از اهمیت فراوانی برخوردار است. تلقیح گیاهان با باکتری های اندوفیت و نیز کاربرد نانوذرات می توانند به عنوان راهکارهایی مؤثر جهت کاهش اثرات مخرب تنش شوری به کار گرفته شوند. در این پژوهش از تیمار نانوذره سلنیوم و تلقیح باکتری های اندوفیت و نیز برهم کنش آن ها جهت افزایش تحمل گیاه زعفران مزروعی نسبت به تنش شوری استفاده شد. بدین منظور، آزمایش هایی در دو گروه و در چهار تکرار انجام گرفت. گروه اول تلقیح باکتری های اندوفیت به صورت مجزا به گیاه رشد یافته در محیط فاقد سلنیوم و گروه دوم تلقیح باکتری های اندوفیت به گیاه اسپری شده با نانوذره سلنیوم، هر دو در چهار سطح شوری مختلف (0، 50، 100 و 150 میلی مولار) اعمال شد. دو گونه باکتری به کار رفته در این پژوهش Bacillus subtilis و Bacillus pumilus بودند که قبلا از طریق آزمون های فنوتیپی و مولکولی شناسایی شده بودند. آنالیز داده های حاصل از این پژوهش توسط نرم افزار SAS (ver 9. 4) انجام