رضا علی پور

منطقه مورد مطالعه در شمال غرب شهرستان صحنه و از نظر زمین شناسی در پهنه زمین درز کوهزایی زاگرس یعنی مرز پهنه سنندج سیرجان و زاگرس مرتفع قرار دارد. در این منطقه واحدهای سنگ‌شناسی مختلفی از جمله افیولیت‌ ملانژ میانراهان شامل گابرو و بازالت های بالشی و همچنین سنگ‌های آهکی رخنمون دارند. گسل‌های فراوانی با سازوکارهای مختلف در این منطقه شکل گرفته اند که از مهمترین آن‌ها می‌توان به گسل جوان زاگرس و گسل رورانده زاگرس اشاره کرد. در این پژوهش برای بررسی ریخت زمین ساخت منطقه، شاخص‌های متعددی از جمله شاخص عدم تقارن حوضه زهکشی (AF)، شاخص تقارن توپوگرافی عرضی (T)، شاخص انتگرال هیپسومتری (HI) و منحنی انتگرال هیپسومتری (Hc) ، شاخص گرادیان طولی آبراهه یا شیب جریان – طول رود (SL)، شاخص نسبت شکل حوضه زهکشی (BS)، شاخص نسبت طول حوضه زهکشی به میانگین عرض آن حوضه (Bl/Bmw) و شاخص دامنه ناهمواری (RA) مورد تحلیل و بررسی قرار گرفتند. بررسی زمین ساخت فعال نسبی (IAT) با استفاده از شاخص‌های فوق نشان می‌دهد که منطقه از فعالیت نسبی متوسط (اغلب حوضه ها) تا زیاد (حوضه های 1،16،17،18،22،23) برخوردار است. بررسی دقیق شاخص‌ها این موضوع را نشان می‌دهد که در حوضه‌هایی که گسل‌های راندگی از آن عبور کرده اند، کج شدگی و عدم تقارن حوضه‌ها رخ داده است. همچنین در جنوب شرق منطقه که گسل صحنه و گسل رورانده زاگرس بهم پیوسته اند شاخص گرادیان طولی رود بیشترین مقدار را نشان می دهد. نکته قابل توجه دیگر این است که در بخش‌هایی که گسل امتدادلغز صحنه عبور کرده است، جابجایی آبراهه‌ها رخ داده است که شواهد این جابجایی در عکس‌های هوایی و یا تصاویر ماهواره‌ای به خوبی قابل تشخیص و اندازه گیری است. مقدار جابجایی‌ آبراهه‌ها، در این منطقه بیش از 2.5 کیلومتر برآورد شده است.