چکیده: موضوع نگارش حاضر، آسیب های ناشی از مجازات زندان بر بدهکاران مالی و معسرین با استناد به آیات قرآنی و نظرات و آرای فقهای مذاهب تشیّع و تسنّن می باشد. صریح ترین آیه مربوط به اعسار، آیه 280 سوره بقره است که از معسر به «ذوعسره» تعبیر کرده است. قرآن در این آیه به برخی احکام بدهکار از جمله مهلت دادن معسر و اِبرای دَین او اشاره کرده است؛ همچنین فقیهان با استناد به آیه مذکور و عموم آیات دیگر مباحث و احکام دیگری را در رابطه با بدهکار و حرمت زندانی کردن معسر مطرح کرده اند که به آنها اشاره می گردد.یکی از مسائل بسیار مهمی که در نظام حقوقی ایران مطرح است، زندان و مجازات های وارده بر زندانی کردن بدهکاران است که بالطبع ممکن است آسیب ها و خسارت هایی را برای شخص محبوس و بستگان او بر جای گذارد و طلبکار هم نتواند به حقوق از دست رفته خود دست یابد. آشنایی با این آسیب ها چه بسا بتواند از سویی در کاهش جمعیت زندانیان و علل آن مثمر ثمر باشد و از سوی دیگر نظام حقوقی-کیفری جامعه را نسبت به اتخاذ شیوه ها و راهکارهای مفید جهت بکارگیری مجازات های صحیح تشویق نماید. بدین منظور، در گام نخست، آیات و روایاتی که با زندان مرتبط است گردآوری شده و در دومین گام، در پی یافتن دلالت آیات و روایات و نظرات فقها در مورد زندانی کردن بدهکاران معسر و مدت زمان زندان و اهداف مجازات بحث می-گردد. در ادامه به ناکارآمد بودن مجازات حبس در اصلاح و بازپروری زندانیان مالی ، راه حل هایی با استناد به قاعده فقهی نفی عسر و حرج برای تقلیل این نوع از مجازات ارائه می شود که یکی از آن را ه حل ها «جایگزین های مجازات» حبس است.
