پویا زمانی

خیراً ارتباط ژن های وابسته به جنس (قرارگرفته روی کروموزوم های جنسی) با تنوع صفات اقتصادی دام های اهلی مانند گوسفند، بز و پرندگان مورد بررسی قرار گرفته است. با این حال، هیچ اطلاعاتی در رابطه با تنوع ژنتیکی وابسته به جنس صفات مهم اقتصادی در کرم ابریشم در دسترس نیست. هدف از پژوهش حاضر برآورد اجزای واریانس ناشی از اثرات ژنتیکی اتوزومی و وابسته به جنس بر صفات مهم اقتصادی در کرم ابریشم Bombyx mori بود. داده های مورد استفاده شامل رکوردهای وزن پیله، وزن قشر پیله و نسبت قشر پیله مربوط به 21480 کرم ابریشم از دو سویه 107 (ژاپنی) و 110 (چینی) در سه نسل پی در پی بودند که در مرکز تحقیقات کرم ابریشم ایران جمع آوری شده بودند. شجره شامل تعداد 21768 فرد، 432 پدر و 431 مادر بود. اجزای واریانس و پارامترهای ژنتیکی صفات مورد بررسی با 16 مدل مختلط دامی دارای ترکیبات مختلفی از آثار ژنتیکی مستقیم اتوزومی و وابسته به جنس، ژنتیکی و محیطی مادری و گروه همدوره بودند، با استفاده از الگوریتم میانگین اطلاعات بیشترین درست نمایی محدود شده (AI-REML) برآورد شدند. مدل های برازش شده براساس معیار اطلاعات آکائیکه (AIC) مقایسه شدند. انواع همبستگی بین صفات مورد بررسی نیز با استفاده از یک مدل سه متغیره برآورد شدند. وارد کردن اثر ژنتیکی وابسته به جنس در مدل ها منجر به بهبود خصوصیات کلی مدل ها و کاهش مقادیر برآورد شده واریانس ژنتیکی و وراثت پذیری اتوزومی شد. براساس بهترین مدل های برازش شده، برای وزن پیله، وزن قشر پیله و نسبت قشر پیله، وراثت پذیری های اتوزومی (h_a^2)، به ترتیب 03/0، 02/0 و 03/0 و وراثت پذیری های وابسته جنس (h_z^2) به ترتیب 10/0، 05/0 و 18/0 برآورد شدند. به عبارت دیگر به ترتیب 10%، 5% و 18% از تنوع فنوتیپی مشاهده شده در صفات وزن پیله، وزن قشر پیله و نسبت قشر پیله ناشی از ژن های قرار گرفته روی کروموزوم Z بود. صفات مورد مطالعه تحت تاثیر اثر محیطی مادری قرار داشتند، به گونه ای که ضرایب محیطی مادری (C2) برای صفات وزن پیله، وزن قشر پیله و نسبت قشر پیله، به ترتیب 03/0، 05/0 و 17/0 برآورد شدند. همبستگی ژنتیکی اتوزومی بین صفات مورد بررسی در دامنه 58/0- (وزن پیله و نسبت قشر پیله) تا 44/0 (وزن پیله و وزن قشر پیله) قرار داشت. همبستگی ژنتیکی وابسته به جنس بین صفات مورد بررسی در دامنه 00/0 (وزن پیله و وزن قشر