امید بهمنی

به منظور ارزیابی واکنش ژنوتیپ های گندم به تنش خشکی و شناسایی ژنوتیپ های متحمل و حساس و برنامه ریزی آبیاری تحقیقی در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا انجام شد. در این پژوهش تاثیر 3 سطح خشکی (60،80،100 درصد نیاز آبی) بر 4 ژنوتیپ گندم تجن،مروارید،مهرگان،سیروان) در قالب طرح پایه بلوک کاملا تصادفی در 3 تکرار در سال 98-97 مورد بررسی قرار گرفت.به منظور ارزیابی واکنش ژنوتیپ های گندم به تنش خشکی و شناسایی ژنوتیپ های متحمل و حساس و برنامه ریزی آبیاری که در شرایط وجود تنش 4 ژنوتیپ در 3 سطح تنش و بدون تنش در یک آزمایش گلخانه ای در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا در قالب طرح پایه بلوک کاملا تصادفی در 3 تکرار در سال 98-97 استفاده شد. فاکتور آزمایش شامل 3 سطح خشکی (60،80،100 درصد نیاز آبی) بود که اثر آن بر 4 ژنوتیپ گندم (تجن،مروارید،مهرگان،سیروان) مورد بررسی قرار گرفت.در این بررسی شاخص میانگین بهره وری(MP)،حساسیت به تنش(SSI)،میانگین هندسی بهره وری(GMP)،شاخص تحمل(TOL)،شاخص تولید در شرایط تنش و غیر تنش (SNPI) بر اساس عملکرد دانه ارقام در شرایط تنش و بدون تنش محاسبه شدند. از مقایسه عملکرد تیمار ها در محیط تنش و بدون تنش ،رقم مروارید کمترین میزان کاهش عملکرد و رقم مهرگان بیشترین میزان کاهش عملکرد را نسبت به تیمار شاهد نشان دادند.براساس نتایج این تحقیق شاخص های MP,GMP,STI به دلیل داشتن بیشترین همبستگی با عملکرد دانه در هر 2 حالت تنش رطوبتی در ارزیابی تحمل به خشکی مناسب ترین شاخص بودند.برای اندازه گیری دمای پوشش سبز به عنوان شاخص برنامه-ریزی آبیاری از دماسنج مادون قرمز و برای محاسبه شاخص تنش آبی گیاه از روش ایدسو استفاده گردید.بر اساس تجزیه و تحلیل آماری داده ها معادله خط مبنای پایین ومعادله خط مبنای بالا برای رقم تجن،مروارید،مهرگان،سیروان (TC-TA)ll=1.2812-0.7644 (VPD) , (TC-TA)ll=3.8812-0.8944 (VPD) , (TC-TA)ll=3.4612-0.7844 (VPD) , (TC-TA)ll=2.2182-0.8063 (VPD) ، معادله خط مبنای بالایی نیز به صورت ul = 6.6 °C(TC-TA)، ul = 8.4 °C (TC-TA) ، ul = 6.7 °C(TC-TA)، ul = 7.8 °C(TC-TA) بدست آمد.براساس نتایج شاخص تنش آبی می توان از تیمار 80 درصد به عنوان مبنای برنامه ریزی آبیاری استفاده کرد.