امید بهمنی

ارزیابی مقدار آب مورد نیاز برای آبشویی نمک های محلول خاک یکی از اقدامات مهم در برنامه ریزی اصلاح خاک های شور است. عمق آب لازم برای آبشویی به فاکتورهای مختلفی از جمله شوری اولیه، بافت، عمق خاک و روش آبشویی بستگی دارد. بدین ترتیب با تلفیق (روش های) آبشویی و استفاده از آب با سطوح مختلف شوری در کشاورزی و اعمال این دو فاکتور در کنار یکدیگر آزمایشی با توجه به پراکندگی و کاستی های موجود در تحقیقات انجام شده در ایران ، آزمایشی به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی و در سه تکرار در گلخانه دانشگاه بوعلی همدان در زمستان 1397 و بهار 1398 انجام شد. فاکتورهای آزمایشی شامل سه سطح شوری ( 0 ، 100 و 200 میلی مولار سدیم کلرید) و سه سطح آبشویی ( آبشویی صفر، آبشویی ثابت، آبشویی متغیر) بود و تاثیر این فاکتورها بر شاخص تنش آبی (CWSI) و خصوصیات خاک و عملکرد گیاه مورد بررسی قرار گرفت. تجزیه و تحلیل آماری داده ها با استفاده از نرم افزار آماری SAS نسخه 1/9 انجام شد. شاخص تنش آبی، سدیم ، هدایت الکتریکی و نسبت جذب سدیم خاک، ارتفاع بوته، سطح ریشه و برگ، ماده خشک ریشه و اندام هوایی، عملکرد دانه و وزن هزار دانه، سدیم و پتاسیم ریشه و اندام هوایی و طول ریشه اندازه گیری شد. حداقل مقدار CWSI در تیمار بدون تنش بدون آبشویی و بیشترین مقدار در تیمار تنش 200 میلی مولار بدون آبشویی اتفاق افتاد مشاهده شد. معادله خط مبنای پایین (Tc - Ta)LL = 2.38-0.0925(VPD) و معادله خط مبنای بالایی به صورت (Tc - Ta)UL = 3.45 °C به دست آمد. نتایج نشان داد که کمترین میزان تاثیر پذیری CWSI نسبت به تنش شوری مربوط به تیمار آبشویی متغیر بود و این حالت به عنوان مبنا در شوری های بالا انتخاب شد. تنش شوری سبب کاهش معنی دار ارتفاع بوته، سطح ریشه و برگ، ماده خشک ریشه و اندام هوایی، عملکرد دانه، وزن هزار دانه، پتاسیم ریشه و اندام هوایی، طول ریشه و افزایش معنی دار سدیم خاک، هدایت الکتریکی، نسبت جذب سدیم و سدیم اندام هوایی شد. آبشویی سبب افزایش معنی دار ارتفاع بوته، سطح برگ و نسبت جذب سدیم،و کاهش معنی دار ماده خشک ریشه و اندام هوایی،پتاسیم ریشه، طول و سطح ریشه شد. و اثر متقابل شوری و آبشویی سبب افزایش معنی دار سطح برگ، و کاهش معنی دار ماده خشک ریشه، طول ریشه و پتاسیم ریشه شد.