1404/03/17
نجمه نظری

نجمه نظری

مرتبه علمی: دانشیار
ارکید:
تحصیلات: دکترای تخصصی
اسکاپوس:
دانشکده: دانشکده علوم انسانی
نشانی: دانشگاه بوعلی سینا
تلفن: 08138370314

مشخصات پژوهش

عنوان
حماسه و عرفان در غزل آیینی معاصر
نوع پژوهش
مقاله چاپ‌شده در مجلات علمی
کلیدواژه‌ها
شعر معاصر، غزل آیینی ، عرفان، حماسه، شعر مهدوی، شعر عاشورایی.
سال 1402
مجله عصر آدینه
شناسه DOI
پژوهشگران نجمه نظری ، مبینا مطهری نسب ، ریحانه جعفرنیا

چکیده

پس از انقلاب اسلامی، برخی شاخه های شعر آیینی مانند شعر ولایی گسترش یافت و موضوعات و قالب های متنوعی را دربرگرفت. پیوند حماسه و عرفان یکی از ویژگی های شعر آئینی پس از انقلاب است که از فضای حاکم بر کشور در دوران هشت‌سالۀ دفاع مقدس تأثیر بسیار گرفته است. به عبارت دیگر، انقلاب اسلامی، دفاع مقدس و جلوه‌های حماسی و معنوی این دو جریان تاریخی، موجب شد پیوند حماسه و عرفان از ویژگی‌های برجستۀ شعر انقلاب به شمار آید. تفاوت این اشعار با سروده‌های عرفانی کهن در کارکرد سیاسی اجتماعی آنهاست. پس از پایان جنگ نیز پیوند حماسه و عرفان با بسامدی کمتر و با تفاوت هایی نسبت به گذشته، در غزل آیینی دیده می‌شود. در پژوهش حاضر، نمودهای حماسی و عرفانی در غزل ولایی سال های 1360 تا 1400 بررسی شده است. نگاهی به سیر غزل ولایی بیانگر آن است که مفاهیمی مانند ظلم ستیزی، مرگ با عزت، ایثار و پاکبازی، در دوران هشت سالۀ دفاع مقدس بیشتر دیده می شود. از ویژگی های غزل ولایی در سال های اخیر، حق طلبی و آرزوی شهادت همراه با ردّ مصلحت خواهی و عافیت جویی، نگاه حماسی و فعال به سوگواری مذهبی و تأکید بر شخصیت حماسی بزرگانی چون حضرت زینب و امام سجاد است. هم چنین انتقاد شاعر را به دور شدن از ارزشها در این سروده ها می توان دید.