زمینه و هدف: سرب یکی از مهم ترین آلوده کننده های محیط زیست می باشد. استفاده از گیاهان دارویی مانند عصاره ی برگ گیاه شمعدانی عطری ممکن است از ایجاد صدمات ناشی از سرب جلوگیری کند. دراین مطالعه به بررسی اثر حفاظتی عصاره ی هیدرواتانولی برگ گیاه شمعدانی عطری بر اثرات نامطلوب سرب در فرآیند اسپرماتوژنز در موش صحرایی نر پرداخته شد. روش بررسی: در این مطالعه ی تجربی از 42 سر موش صحرایی نر در 6 گروه 7 سری شامل گروه های کنترل، شاهد (دریافت کننده ی استات سرب، ppm 500 در آب آشامیدنی)، تیمار با عصاره ی شمعدانی عطری (با دوز کم 250 میلی گرم بر کیلوگرم و دوز زیاد 500 میلی گرم بر کیلوگرم)، دریافت کننده ی استات سرب به همراه تیمار با عصاره ی دوز کم و دوز زیاد عصاره ی شمعدانی عطری به صورت خوراندن از راه لوله ی دهانی و به مدت یک ماه استفاده شد. نمونه های اپیدیدیم و بافت بیضه جهت انجام شمارش اسپرم و مطالعات بافت شناسی تهیه گردید. داده های هر آزمون با استفاده از روش آنالیز ANOVA و سپس آزمون توکی مورد بررسی قرار گرفتند. یافته ها: نتایج این پژوهش نشان داد که استات سرب موجب کاهش تعداد اسپرم و تخریب بافت بیضه نسبت به گروه کنترل می شود (001/0P<). عصاره ی شمعدانی عطری توانست اثر محافظتی بر بافت بیضه اعمال نماید و موجب افزایش تعداد اسپرم ها در موش های دریافت کننده استات سرب در مقایسه با گروه کنترل گردید (001/0P <). نتیجه گیری: عصاره ی برگ گیاه شمعدانی عطری قادر است از اثرات مخرب سرب بر بافت بیضه و اسپرماتوژنز در موش صحرایی جلوگیری کند. همچنین عصاره ی این گیاه موجب افزایش روند اسپرم سازی در موش های القا شده با استات سرب گردید.
