1404/03/17
ناصر قره خانی

ناصر قره خانی

مرتبه علمی: استادیار
ارکید:
تحصیلات: دکترای تخصصی
اسکاپوس:
دانشکده: دانشکده علوم انسانی
نشانی:
تلفن:

مشخصات پژوهش

عنوان
نگاهی دیگر به کتاب البخلاء (بررسی مشکلات ترجمه)
نوع پژوهش
سخنرانی
کلیدواژه‌ها
جاحظ، البخلاء، ترجمه ، چالش ،معادل
سال 1402
پژوهشگران ناصر قره خانی

چکیده

ترجمه فرآیند برگرداندن کلمات از یک زبان به زبان دیگر است. این روند در نگاه نخست به نظر ساده می رسد؛ اما موانع متعددی در این راه وجود دارند که سبب شکل گیری مشکلات و چالش های ترجمه می گردند. ابوعثمان عمرو بن بحر(160–255ق) مشهور به جاحِظ از مهمترین پیشگامان ادب نثر در قرون اولیه اسلامی است. بیش از یکصد اثر او را سرآمد نثرنویسان ساخته و از این بین کتابهای البیان و التبیین ، الحیوان ، البخلاء و رساله التربیع و التدویر از بنام ترین نوشته های او به شمار می رود. در میان آثار جاحظ کتاب البخلاء مورد استقبال مخاطبان در کشورهای عربی و غیر عربی قرار گرفته و به دو زبان انگلیسی و فرانسه نیز ترجمه گشته و اگر چه قطعاتی از این کتاب به فارسی برگردانده شده؛ اما به طور کامل به عنوان یک متن و اثر عربی ترجمه نشده است. برای یک ترجمه بطور معمول مترجمان با چالشهایی مواجه هستند از جمله: -معنا و مفهوم واژگان - ساختار زبان - وجود اصطلاحات و عبارت های خاص -چالش زمان با لحاظ کردن موارد فوق باید گفت که در کتاب البخلاء واژگانی وجود دارد که واقعا مترجمان را از جهات مختلف در چالش قرار منی دهد. از جمله کلماتی وجود دارد که خود شارحان عرب اذعان داشته اند در پیدا کردن معنای آن دچار مشکل شده اند ، مثل: واژه الحواضن که کریم البستانی می گوید: من به مفهوم آن دست نیافته ام.( صفحه 68 البخلاءباشرح کریم الستانی /چاپ دار صادر بیروت) دیگر اینکه در این کتاب واژگانی وجود دارد که مختص جاحظ است؛ یعنی اینکه فقط جاحظ از آنها در کتاب خود استفاده کرده و به نظر کلماتی است که در نزد طبقه عامه وجود داشته ؛ منجمله: کاغانی ، بانوان، اسطیل و...(ص:44و 45) یکی دیگر از چالشهای ترجمه البخلاء بحث زمان است به این معنا که در اثر گذشت زمان خیلی از واژگان کاربرد خود را ز دست داده و ای بسا در اثر تغییر آداب و رسوم خیلی از کلمات دیگر کارکردی ندارد . به عنوان مثال واژه منحاز که در کنار هاون در صفحه 67 البخلا ء آمده از همین نوع می باشد که شاید بتوان کلمه سیرکوبه را واژه برابر آن دانست.