بــرج آرامگاهــی مســجدین یــا بنــای امــامزاده عبــدالله از بناهــای شــاخص شهرســتان کبودرآهنــگ در اســتان همــدان اســت. هــدف ایــن نوشــتار معرفــی و مطالعــهی یــک بـرج آرامگاهـی از دوران اسـلامی اسـت کـه تاکنـون مـورد پژوهـش قـرار نگرفتـه اسـت؛ بنابرایـن، سـؤالاتی کـه در ایـن پژوهـش مطـرح اسـت بدیـن شـرح اسـت: یکـم، ایـن بـرج آرامگاهـی توسـط حاکمـان محلـی یـا حـکام کشـوری سـاخته شـده اسـت؟ دوم، کارکـرد ایـن اثـر چـه بـوده اسـت؟ سـوم، ایـن بـرج آرامگاهـی در کـدام دورهی تاریخـی سـاخته شـده اسـت؟ در پاسـخ بـه پرسـشهای طـرح شـده چنیـن بـه نظـر میرسـد منطقــهای کــه روســتای مســجدین در آن واقــع شــده در یــک مقطــع زمانــی دارای اهمیــت بــوده و حــکام محلــی در اینجــا تواناییهایــی داشــتهاند کــه در پدیــد آوردن ایــن اثــر نقشآفرینــی نمودهانــد. کارکــرد بنــا را میتــوان در بررســی اولیــه بهعنــوان یـک آرامـگاه قلمـداد نمـود؛ ولـی احتمـال اینکـه کارکـرد دومـی هـم تحـت عنـوان «خانقـاه» و «زاویـه» داشـته، بعیـد بـه نظـر نمیرسـد. از سـویی مـدارک و شـواهد اولیـه و سـاختار کلـی بنـا نشـانگر آن اسـت کـه ایـن بنا بـا آثـار معمـاری دورهی ایلخانـی قابل مقایسـه اسـت؛ هرچنـد کـه امـروزه بـه بـاور مـردم محلـی، بقعـهی مسـجدین بهعنـوان امـامزاده شـناخته شـده اسـت؛ ولـی هیچگونـه مدرکـی دالبـر تأییـد ایـن بـاور وجـود نـدارد. چـون آثـاری کـه نشـان دهـد بنـا زیارتـگاه بـوده در دسـت نیسـت و ایـن بـرج یـک بـرج آرامگاهـی یادمانـی اسـت. برآینـد ایـن پژوهـش هـم نشـان میدهـد کـه در دورهی ایلخانـی از حـکام محلـی صاحـب اقتـداری بناهایـی بـا کارکـرد آرامگاهـی و یـا بنایـی کـه عارفـی و یـا صوفـی بتوانـد در آن عبـادت و مراسـم صوفیانـه و عارفانـه داشـته باشـد، سـاخته شـدند و بعـد هـم بهعنـوان آرامـگاه مـورد اسـتفاده قـرار گرفتـه باشـد، بعیــد بــه نظــر نمیرســد
