موسوم است، از شهرهای مهم و باشکوه ایران دوران اسلامی در » بلقیس « شهر باستانی اسفراین که در منابع نوشتاری به شهر ناحیۀ فرهنگی شمال شرقی ایران است که آثار قرون اولیۀ اسلامی در آن جای دارد. این مقاله با معرفی یکی از مهمترین شاخصههای مواد فرهنگی در باستان شناسی، یعنی سفال با تکیه بر نقش، پس از تبیین و طبقهبندی سفال های این محوطۀ فرهنگی و مقایسۀ آن با سایر سفال های کشف شده در فاصلۀ زمانی قرن دوم تا چهارم هجری، وجود کورۀ سفالپزی، سهپایههای سفالی و توپیهای کوره را دال بر مرکزیت شهر بلقیس در میان صدها رشته آبادی منطبق بر متون کهن میداند که مجموعۀ این دلایل، وارداتی نبودن سفال ها را در هر یک از این مناطق ثابت میکند. نتیجۀ مهم دیگری که از وحدت مشهود در نقوش سفالینههای محوطههای مذکور استنباط میشود، باور هنرمندان و اعتقاد خالقان هنر به تفکرات یکتاپرستی است، لذا این وحدت عمل در حقیقت تبیینگر وحدت فکر و باور توحید است که از دل و جان هنرمندان برمیآید و در نقوش تجلی مییابد.
