باف تهای کهن، دارای گنجینه ای ب یبدیل و ارز شمندی هستند که می توان با نگرشی نو به احیا و شناخت عوامل مهمی از جمله زمینه گرایی درآن ها پرداخت، تا عرصه حضور معماری غنی ایرانی را به چالش کشید، و نهایتاً به بازنشاندن مؤلفّه های معماری گذشته و تلفیق آن ها با معماری معاصر دست یافت. روش تحقیق پژوهش حاضر توصیفی، تاریخی- تحلیلی است که مبتنی بر بررس یهای میدانی و مطالعات کتابخان های است. هدف این نوشتار، دس تیافتن به عوامل زمینه گرای معماری، همانند دوره های پیشین و پرداختن به اصول و مؤلفّه های طراحی معماری آن ها و ارائه فضاهایی در تطبیق با کالبد زندگی امروزی است که می تواند تداوم و پیوند بین گذشته و حال را ممکن سازد. به همین منظور تحقیق حاضر در جهت ارائه مؤلفه های معماری استان کردستان نمونه های ارزشمندی در دوره مشخصی را مورد بررسی قرارداده و در ادامه، عمارت وکیل را که ازآثار دوره قاجاری است مورد مطالعه قرار داده که در آن اصول معماری ایرانی، بو مگرایی و درونگرایی کاملاً مشهود است. مساله اصلی پژوهش حاضر این است که، چگونه م یتوان با توجه به ویژگی های معماری مناطق کردنشین و تأثیرات زمین های و فرهنگی که در ساخت خانه های این مناطق تأثیر گذاشته است و به بازآفرینی و شناخت ویژگی های این مناطق پرداخت؟ با توجه به معماری بومی خانه های سنندج می توان بوسیله مؤلفّه های زمینه گرایی به بازتولید و احیای اصول و معیارهای خانه های آن دست یافت، همچنین در دوره معاصر ارائه معماری در بافت قدیم مبتنی بر ارزش های مناطقی از شهر سنندج امکا نپذیر است. یافته های این پژوهش حاکی از عوامل زمینه گرا در زمینه طبقات، پلان، جهت باد، جهت و فرم پلان، نورگیرها و غیره در کالبد خان ههای سنندج است.
