هدف: هدف پژوهش بررسی ماهیت و ویژگی های عناصر برنامه درسی معارف اسلامی بود.روش: رویکرد پژوهش کیفی بود .پژوهش از لحاط هدف کاربردی و از لحاط روش کیفی پایه بود. محیط پژوهش کلیه دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی دولتی کشور بودند. مشارکت کنندگان 30 نفر از صاحب نظران و متخصصان مختلف شامل مسئولین محترم نهاد مقام معظم رهبری مد ظله العالی در دانشگاه ها ، معاونین محترم آموزشی نهاد مقام معظم رهبری مد ظله العالی در دانشگاه ها، مدیران محترم گروه های معارف اسلامی، اعضای هیأت علمی و مدرسان مدعو دروس معارف اسلامی وهم چنین 10 نفراز پژوهشگران دو حوزه برنامه درسی و دروس معارف اسلامی بودند. روش نمونه گیری، ملاک محور(برخورداری از دانش نظری و تجربه عملی) بود. ابزار اندازه گیری مصاحبه نیمه ساختار یافته بود. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش کدگذاری (انتخابی،محوری و باز) استفاده شد. برای تعیین اعتبار داده های کیفی از شاخص های چهارگانه لینکلن و گوبا شامل (اعتبار پذیری، انتقال پذیری، قابلیت وابستگی وتأیید پذیری) استفاده شد.یافته ها: بر اساس نتایج پژوهش 10 مضمون انتخابی،شامل منطق، هدف، محتوی، موادومنابع آموزشی،راهبردیاددهی-یادگیری،فعالیت یادگیری،گروه بندی،فضا،زمان و ارزشیابی،24 مضمون سازماندهنده شامل چرایی برنامه، اهداف شناختی، اهداف نگرشی، اهداف روانی حرکتی،محتوی سازمان یافته،محتوی موقعیتی،موادآموزشی تک منبعی،منابع چندگانه،راهبرد های یاددهی-یادگیری مستقیم، راهبرد های یاددهی-یادگیری غیرمستقیم، فعالیت فردی، فعالیت گروهی، فعالیت درون کلاسی، فعالیت برون کلاسی،گروه بندی موضوعی، گروهبندی بر اساس سطح توانایی،فضای فیزیکی، فضای روانی-اجتماعی، فضای ایمن، زمان بندی ثابت، زمان بندی انعطاف پذیری، ارزشیابی قبل آموزش، ارزشیابی حین آموزش و ارزشیابی پس از آموزش و تعداد 128 مضمون پایه برای ماهیت و ویژگی های عناصر مطلوب برنامه درسی معارف اسلامی شناسایی و استخراج شد. نتیجه گیری: بر اساس ویژگی های استخراج شده، میتوان زمینه تحول جامع برنامه درسی دروس معارف اسلامی را فراهم ساخت ومیزان جذابیت و کارآمدی برنامه درسی ومهم تر از همه میزان رضایت مندی دانشجویان را افزایش داد.
