خانواده، مهم ترین نهاد اجتماعی است و نقش مؤثری در تربیت فرزندان و انتقال فرهنگ، آداب و باورها به نسل های آینده دارد. نظام آموزشی نیز در هر جامعه ای متولی تعلیم و تربیت رسمی کودکان و نوجوانان می باشد و رسالت خود را از طریق فرایندهای برنامه ریزی دنبال می کند. اجرای برنامه های نظام تعلیم و تربیت، مستلزم مشارکت و همکاری همه ی ذی نفعان، به ویژه والدین دانش آموزان می باشد. پژوهش حاضر با هدف طراحی و اعتباربخشی مدل مطلوب مشارکت والدین در اجرای برنامه ی درسی صورت گرفته است. این تحقیق با رویکرد کیفی و با استفاده از روش نظریه پردازی داده-بنیاد انجام شد. شرکت کنندگان بر اساس نمونه گیری هدفمند، از میان مدیران، معلمان و والدین دانش آموزان دوره ی متوسطه اول در نواحی یک و دو آموزش و پرورش شهر همدان انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از ابزار مصاحبه ی نیمه ساختاریافته استفاده شده است و تا رسیدن به اشباع نظری، در نهایت 11 مدیر، هفت معلم و هفت ولی دانش آموز مورد مصاحبه قرار گرفتند. پس از پیاده سازی مصاحبه ها، اعتبار و روایی داده های کیفی از دو رویکرد بازبینی اعتبار پاسخگو و مطلعین بیرونی تأیید گردید. داده های کیفی به وسیله ی کدگذاری باز، محوری و انتخابی با استفاده از روش مقایسه ای مداوم استراوس و کوربین مورد تحلیل قرار گرفتند. در مجموع 457 مفهوم، 50 مقوله و 19 مقوله ی عمده شناسایی شد و خوشه های شرایط علی، ویژگی های زمینه ای، شرایط مداخله گر، پدیده ی محوری، راهبردها و پیامدها و روابط بین آن ها در قالب مدل پارادایمی ترسیم و ارائه شد. مدل مشارکت والدین در اجرای برنامه ی درسی نشان می دهد که مقوله ی پدیده ی محوری، ادراک سه گروه مدیران، معلمان و والدین از مفهوم مشارکت والدین است. شرایط علی مشارکت والدین (استانداردهای تربیتی، ضرورت مشارکت و عوامل سازمانی)، ویژگی های زمینه ای (اعتماد، انتظارات و فرهنگ)، شرایط مداخله گر (ارتباطات، عوامل فردی، عوامل اجتماعی، عوامل اقتصادی، مسئولیت پذیری تربیتی، دعوت به مشارکت و موانع مشارکت) شناسایی شد. همچنین مقوله های برنامه ریزی مشارکت، آموزش و زمینه های مشارکت به عنوان راهبردهای مشارکت والدین و مقوله های پیامدهای فردی و جمعی به عنوان پیامد مشارکت والدین در مدرسه برآورد شد.
