محمدرضا یوسف زاده چوسری

الگوی ارزشیابی تبادلی یکی از الگوهای کمتر شناختهشده ارزشیابی است که قدمت آن به دهه هفتاد میلادی برمیگردد. سخنگوی شاخص الگوی تبادلی شخصیتی به نام رابرت ام. ریپی 3 است که این الگو را برای نخستین بار در اوایل دهه هفتاد میلادی با ارائه در کنفرانس انجمن پژوهشهای تربیتی آمریکا 4 معرفی کرد )ریپی، 1972 (. او سپس یک سال بعد در کتابی با عنوان مطالعات ارزشیابی تبادلی5 به شرح و بسط آن مبادرت نمود )ریپی، 1973 (. سیدل 6 یکی دیگر از مدافعان اصلی الگوی تبادلی است. به اعتقاد او تمرکز اصلی این الگو بر نقش ارزشیاب به عنوان مشارکتکننده فعال در فرایند ارزشیابی در حین اجرای برنامه درسی یا تغییر برنامه درسی است. در این الگو، توافق برای اجرای برنامه درسی از طریق تعامل مداوم و رفت و برگشتی ارزشیاب و سایر عناصر صورت میگیرد و درنتیجه همه افراد درگیر اجرای برنامه همزمان اعضای اصلی پروژه ارزشیابی نیز تلقی میشوند )سیدل، 1975 (. طرفداران الگوی تبادلی ازجمله پیتز 7 ( 1979 ( و سیدل ( 1975 ( معتقدند که اغلب الگوهای ارزشیابی متداول منحصراً بر سنجش برونداد برنامهها تأکید میکنند و قادر به سنجش مسائل و تضادهای در حین اجرای برنامهها نیستند. بنابراین، کانون توجه الگوی ارزشیابی تبادلی شناسایی و تحلیل آن دسته از تضادها و مسائلی است که در فرایند اجرای تغییر رخ میدهند