مرتضی یاوری

سابقه و هدف: بیماری دورین ناشی از تکیاخته ی تاژکدار انگلی به نام trypanosoma equiperdum لااقل از سال 1309 شمسی در تک سمیان ایران وجود داشته و از مناطق مختلف کشور از جمله خوزستان، لرستان، فارس و سیستان و بلوچستان گزارش شده است. در بسیاری از کشورهای آسیایی، اروپایی و آفریقایی نیز مواردی از این بیماری گزارش شده است. انتقال عامل بیماری عمدتاً به وسیله جفت گیری طبیعی از طریق اندام تناسلی خارجی مادیان و نریان اتفاق می افتد. در مطالعه ی حاضر بیماری دورین در تعدادی از اسب های استان های همدان، مرکزی و لرستان با روش های بالینی، میکروسکوپی، سرولوژی و مولکولی تشخیص داده شد. مواد و روش ها: در شهریور ماه 1400 صاحب یک راس سیلمی در یکی از باشگاه های سوارکاری اطراف همدان با شکایت از علایم تورم آلت قضیب و بیضه ها در اسب خود پس از بازگشت از استان خوزستان به کلینیک دانشکده مراجعه نمود. بررسی های بالینی و تاریخچه ی نریان و نیز نشانه های بالینی در مادیان هایی که با آن کشش داشتند منجر به شک به رخداد دورین گردید. آزمایشات پاراکلینیکی شامل نمونه برداری از خون، نمونه برداری از واژن مادیان های درگیر، تشخیص مولکولی pcr و نیز روش سرولوژی catt (card agglutination test for trypanosomiasis) جهت تشخیص انجام گرفت. علاوه بر اسب های استان همدان، 2 مادیان در استان مرکزی نیز که با سیلمی مذکور سابقه جفت-گیری داشتند نیز آلوده تشخیص داده شدند. اخیراً در مرداد 1401 بیماری در 3 مادیان دیگر در بین عشایر استان لرستان با سابقه جفت گیری با یک نریان در استان خوزستان نیز با علاپم بالینی مشابهی تشخیص داده شد که یکی از مادیان ها به دلیل درگیری شدید و بروز علاپم عصبی تلف شد. این مادیان ها با سیلمی دهنده ی استان های همدان و مرکزی ارتباطی نداشتند. یافته ها: در مادیان های بیمار نشانه های متداول شامل لاغری و بی حالی، ازپا افتادگی و خواب طولانی، همچنین تورم و دپیگمانتاسیون پوست ناحیه پرینه و ترشحات واژنی بود. درهیچ یک از نمونه های خون اخذ شده از اسب های مبتلا عامل انگلی مشاهده نشد اما در بررسی میکروسکوپی نمونه های واژن چند راس مادیان تریپوماستیگوت های انگل مشاهده گردید. بررسی نمونه های واژن با روش pcr حضور انگل تریپانوزوما اکویی پردوم تایید شد. در تمامی مادیان های واجد نشانه های بالینی و نیز در تعدادی از مادیان هایی که با