محسن شکل آبادی

مناطق زیادی در استان همدان به دلیل مشکل های شوری و قلیاییت که برآمده از بالا آمدن سفره های آب زیرزمینی شور و استفاده از آب آبیاری با کیفیت پایین می باشد، کاربری کشاورزی خود را از دست داده اند. هدف از این پژوهش، مطالعه تأثیر خاک های شور و سدیمی بر ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی خاک بویژه بخش های کربن آلی و تنفس و معدنی شدن کربن در استان همدان است. نمونهبرداری در قالب طرح کاملاً تصادفی نامتعادل انجام گرفت. برای انجام این پژوهش 42 نمونه خاک از لایه 30-0 سانتی متری از مناطق مختلف استان همدان شامل ویان، قهاوند، اسدآباد، نوشیجان و جوکار برداشت گردید. نمونهها هوا خشک گردیده و از الک 2 میلیمتری گذرانده شدند. هدایت الکتریکی و pH نمونه ها از تعلیق خاک با نسبت 5/21 خاک به آب با استفاده از دستگاه هدایت سنج و پی اچ متر اندازه گیری شد. خاک ها با توجه به پی اچ، هدایت الکتریکی و نسبت جذب سدیم در 6 گروه قرار گرفتند که شامل 1) خاک های غیر شور-سدیمی 2) خاک های شور 3) خاک های سدیمی ضعیف 4) خاک های سدیمی قوی 5) خاک های شور-سدیمی ضعیف و 6) خاک های شور-سدیمی قوی هستند. کربن کل نمونه-ها به روش وایکلی بلک (1996) و تنفس پایه ی نمونه ها به روش آیزرمایر (1952) اندازه گیری شد. بخش بندی اندازه ای کربن آلی انجام شد و کربن هم اندازه شن و هم اندازه رس و لای (سیلت) به روش وایکلی بلک اندازه گیری شد. پایداری خاکدانه ها و میانگین قطر وزنی خاکدانه ها به روش الک تر انجام گرفت و کربن هر بخش از خاکدانه ها به روش وایکلی بلک (1996) اندازه-گیری شد. سینتیک معدنی شدن کربن خاکدانه ها نیز در آزمایش انکوباسیون آزمایشگاهی 45 روزه اندازه گیری شد. خاک های شور و خاک های سدیمی چه ضعیف و چه قوی دارای کمترین میانگین وزنی قطر خاکدانه و نیز پایداری خاکدانه بودند. بخش ذره ای مواد آلی در خاک های شور و سدیمی در مقایسه با خاک های غیر شور-سدیمی کمتر بود. بطور کلی با بررسی فراسنجه-های گوناگون بر روی خاک های شور و سدیمی، این خاک ها دارای مقادیر اندکی از ماده آلی کل، خاکدانه های بزرگ کم و فعالیت میکروبی پایین هستند. در بین خاک های مشکل دار، بیشترین مقدار کربن آلی بخش لای+ رس و بخش شن از آن خاک شور و کمترین مقدار این بخش ها برای خاک شور-سدیمی قوی بود. در خاک های غیر شور- سدیمی بخش کلاس 1 (2میلی-متر) و نیز بخش کلاس 2 (25/0 میلی متر) و