محسن شکل آبادی

فرسایش آبکندی یکی از مهم ترین فرآیند های هدر رفت خاک به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک می باشد. استفاده از تکنیک نقشه برداری دیجیتال به منظور شناسایی مناطق با حساسیت بالا به تشکیل فرسایش آبکندی، قدرت تفکیک پذیری مناسب عوامل کنترل کننده فرسایش آبکندی و همین طور تعیین مهمترین متغیر های محیطی تأثیر گذار در تشکیل فرسایش آبکندی یک امر ضروری و مفید در کنترل و کاهش آسیب های محیطی ناشی از این نوع فرسایش می باشد. بنابراین مهم ترین اهداف این پژوهش که در قالب مطالعات مختلف صورت گرفت عبارتند از تهیه نقشه حساسیت به فرسایش آبکندی، شناسایی مهمترین متغیرهای محیطی تاثیر گذار روی فرسایش آبکندی، مقایسه عملکرد مدل های آماری پیشرفته و دو متغیره در تهیه نقشه حساسیت به فرسایش آبکندی و تعیین قدرت تفکیک پذیری مناسب برای متغییرهای محیطی کنترل کننده فرسایش آبکندی می باشد. این پژوهش در بخشی از منطقه سد اکباتان با مساحت تقریبی 5/18 کیلومتر مربع واقع در جنو ب غربی شهرستان همدان، که دارای تعداد زیادی آبکند و همین طور حساسیت بالا به تشکیل فرسایش آبکندی می باشد، انجام شد. در ابتدا موقعیت مکانی آبکندهای موجود در منطقه از طریق بازدید صحرایی و استفاده از دستگاه موقعیت یاب جهانی (GPS) ثبت گردید و سپس به کمک تصاویر ماهواره ای موجود در نرم افزار گوگل ارث شکل دقیق مناطق تحت تاثیر آبکندهای موجود شناسایی و درنهایت نقشه مربوط توزیع مکانی آبکند ها تهیه شد. در مطالعه اول نقشه های مربوط به 16 متغیر محیطی تاثیرگذار روی توزیع مکانی فرسایش آبکندی از قبیل ارتفاع، جهت شیب، درجه شیب، حوضه آبریز، انحنای طرح ، انحنای نیمرخ ، شاخص خیسی توپوگرافیکی (TWI)، شاخص قدرت جریان (SPI)، فاصله از رودخانه، فاصله از جاده، زمین شناسی، کاربری اراضی، شاخص اختلاف پوشش گیاهی نرمال شده (NDVI)، بافت خاک و نقشه توزیع مکانی کربنات کلسیم و کربن آلی خاک با قدرت تفکیک پذیری 10 متر تهیه شدند. بعد از انجام آزمون هم خطی این مجموعه داده به طور تصادفی به دو مجموعه داده آموزشی(شامل 70 درصد از کل داده ها) و اعتبار سنجی (شامل 30 درصد از کل داده ها) تقسیم شد. در ادامه به کمک هشت مدل آماری پیشرفته از قبیل مدل خطی تعمیم یافته (GLM)، مدل جمعی تعمیم یافته (GAM)، رگرسیون اسپیلاین چند متغیره تطبیقی (MARS)، شبکه عصبی مصنوعی (ANN)، ماشین بردار پشتیبان (SVM)، درخت