محسن شکل آبادی

یکی از انواع پدیده های ژئومرفولوژیکی که خسارات زیادی به اراضی کشاوررزی ، مرتعی ، جاده ها و ... وارد می نماید و نقش مهمی در افزایش میزان رسوب دارد ، فرسایش خندقی می باشد که شناسایی علل آن نقش مهمی در مدیریت حوزه های آبخیز و جلوگیری از تخریب اراضی دارد. در همین راستا ، حوضه آبخیز قهورد یکی از زیر شاخه های تلوارچای جزء حوزه آبریز سفیدرود در استان همدان انتخاب شد. جهت انجام این مطالعه با انجام مطالعات ستادی (تفسیر نقشه ، عکس های هوایی و تصویر ماهواره ای ) ، میدانی (نقشه برداری ، نمونه برداری از افق های مختلف خندق ) و آزمایشگاهی (آزمایشهای فیزیکی و شیمیایی لازم) ، منابع آماری موجود ایستگاه های هواشناسی و شبکه باران سنجی (شامل 10 ایستگاه ) ، جمع آوری و بانک اطلاعاتی تهیه شد. پس از کنترل کیفیت و صحت آمار و اطمینان از همگنی و نرمال بودن آنها ، شاخص های اقلیمی ضریب هیدروترمال و میزان رطوبت موجود در بین سازندها محاسبه شد نتایج نشان داد که ، مقدارضریب هیدروترمال برابر 11/2 و میزان رطوبت موجود در بین سازندها در تمام ماه های سال به استثنای دی و بهمن منفی می باشد بر این اساس حوزه آبخیز قهورد دارای حساسیت بالا و استعداد قوی برای فرسایش خندقی می باشد . نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که واحد های مارن سیلتی و مخروط افکنه جدید 9/91 درصد از مناطق تحت تاثیر فرسایش خندقی را به خود اختصاص داده اند . ضمنا" طبقه شیب 15-0 درصد (95/88 درصد) و جهت شیب شمالی (88/34 درصد ) و کاربری مرتع فقیر و اراضی آبی و باغات به علت از بین رفتن پوشش درختی دارای بیشترین گسترش مناطق تحت تاثیر فرسایش خندقی نسبت به مساحت این کاربری های در حوزه مورد مطالعه می باشند. و همچنین از نظر پوشش گیاهی بیشترین درصد فرسایش خندقی در بخش اراضی زراعت دیم و آیش (رها شده) به میزان 92/76درصد به علت کوتاه بودن دوره رویشی بوده است. و نتایج حاصل از عملیات آزمایشگاهی بر روی نمونه های برداشت شده از هر واحد اراضی و لایه های مختلف خندق نشان داد که بافت خاک های اراضی خندقی Loamy و Sandy Loam می باشد و پایین بودن درصد مواد آلی و بالا بودن نسبت جذب سدیم و پتاسیم از مواردی است که باعث گسترش و توسعه فرسایش خندقی در منطقه شده است. میزان هدایت الکتریکی (Ec) و اسیدیته گل اشباع (PH) در اراضی خندقی نسبت به دیگر واحد اجزای اراضی بالا است و میزان ر