شناخت تاریخ حدیث شیعه در فهم صحیح سخنان ائمّه معصومین (ع) نقش به سزایی دارد. امامان شیعه در همه اعصار به ترویج فرهنگ الهی در میان جامعه خود اهتمام ورزیده اند؛ از جمله آنان امام کاظم (ع) هر چند با شرایط سخت دوران عبّاسی روبرو بود، اما علی رغم این شرایط، نشر احادیث به صورت مستقیم و شفاهی یا مکاتبه، مناظره، احتجاج و پرسش و پاسخ ادامه یافت و امام کاظم (ع) در برابر فرقه های گوناگون که مخالفت آشکار با شیعه داشتند، مواضعی متفاوت با امام صادق (ع) را در پیشبرد حقایق دینی اتخاذ نمود تا مدرسه پر رونق حدیثی به جا مانده از امام صادق (ع) رو به افول ننهد و با وجود اختناق بنی-عبّاس بیش از دو هزار حدیث از وی تاکنون باقی بماند. توجّه به تاریخ تحوّلات حدیث در زمان امام موسی کاظم (ع) و جوّ سیاسی آن دوران، مورد توجّه جدّی محقّقان متقدّم و متأخّر شیعه در تببین تاریخ حدیث عصر امام کاظم (ع) بوده است، از جمله طبرسی، نوبختی، شیخ عبّاس قمی، شیخ طوسی، و از معاصران دکتر احمد پاکتچی است که دردائره المعارف بزرگ شیعه، مدخل اصحاب حدیث مطالب عمده ای را به نگارش درآورده اند. مستشرقین شیعه پژوه نیز مانند «دوایت دونالدسون»، «حامد الگار»، «هاینس هالم»، «اتان کلبرگ» و «سلیمان کتانی» درباره این امام بزرگوار (ع) مقاله هایی در دائره المعارف اسلام لیدن و کتب مستقل خود به رشته تحریر درآورده اند. از نظر کلیه این محقّقان اوج تاریخ حدیث شیعه و تأثیرگذارترین دوره در حیات تاریخ شیعه، دوران امام کاظم (ع) است. از میان مستشرقان حدیث پژوه، «اتان کلبرگ» تاریخ حدیث شیعه را به طور کامل تفسیر و تبیین نموده و مقاله نسبتاً طولانی در مورد امام کاظم (ع) به رشته تحریر درآورده است و از 150 اثر متعلق به 67 خاورشناس شیعه پژوه، بیشترین تعداد از آثار وی است که او را معروف ترین و بزرگ ترین شیعه شناس غربی نموده است. در پژوهش حاضر در پی پاسخ به این سؤالات بوده ایم که چگونگی تاریخ حدیث در دوره امام موسی کاظم (ع) را از نظر محقّقان شیعه و مستشرقان، خصوصاً اتان کلبرگ مورد بررسی قرار داده و نتایج مطالعات آنان را مورد تحلیل و تطبیق قرار دهیم. روش پژوهش در این تحقیق به صورت تحلیلی- توصیفی و تطبیقی، و با استفاده از منابع کتابخانه ای است.
