1404/02/01
معصومه ریعان

معصومه ریعان

مرتبه علمی: استادیار
ارکید:
تحصیلات: دکترای تخصصی
اسکاپوس:
دانشکده: دانشکده علوم انسانی
نشانی: خ فرعی باباطاهر، کوچه رحمان ولیپور، پ 31
تلفن: 09183167510

مشخصات پژوهش

عنوان
تاریخ گذاری روایات مدح و ذمّ زنان بر اساس تحلیل إسناد و متن (با تأکید برخیر وشرّ یودن زنان)
نوع پژوهش
پایان نامه
کلیدواژه‌ها
ذمّ زنان، نقصان عقل زنان، شرّ بودن زنان، مدح زنان، بهشت و مادران، خیر بودن زنان
سال 1399
پژوهشگران رضوان قیاسی قانع(دانشجو)، معصومه ریعان(استاد راهنما)

چکیده

تاریخ گذاری روایات یکی از روش های نوین حدیث پژوهی است که برمبنای آن علاوه بر تعیین تقریبیِ زمان پیدایش روایت، می توان سیر ظهور و دلایل بروز آن و تفکر برهه ای از تاریخ اندیشه مسلمانان را شناسایی نمود. این پژوهش در راستای بهره مندی از این گونه روش _ تاریخ گذاری بر مبنای اسناد، متن، و متن و اسناد توأمان- روایات مدح و ذمّ زنان را با تأکید بر خیر و شرّ بودن آن ها، با استفاده از منابع کهن روایی و تاریخی سامان داده و به بررسی گزاره های مورد مناقشه و بحث برانگیز در مورد زنان در چهار روایت: "نقصان عقل زنان"، "شرّ بودن زنان "، "بهشت و مادران" و "خیر بودن زنان" پرداخته است. مراحل انجام این پژوهش در سه مرحله با ترسیم شبکه إسناد روایات و تحلیل شبکه ها، تحلیل متن روایات، و تحلیل توأمان متن و سند آن ها بوده و تلاش نموده تاریخ تقریبی و مکان ظهور روایات و دلایل بروز آن ها را پیش بینی نماید. از دستاوردهای این پژوهش می توان به این موارد اشاره کرد: متن روایت "النساء نواقص العقول" که ذیل روایات فقهی عالمان اهل سنّت ذکر شده، به جهت نیازمندی عصری قرن دوم که قرن تکوین فقه بوده است ظهور یافته، و به کتب روایی شیعه وارد شده است. متن نهج البلاغه تقطیع از متون اهل سنت بوده است که ذیل عنوان خطبه امام علی (ع) در جنگ جمل شهرت یافته، ولی پیش از آن در کتاب المسترشد ذیل نامه امام علی (ع) بعد از جنگ نهروان آمده که در آن متن نیز ادراج شده است. تاریخ ظهور این روایت در کتب اهل سنت قرن دوّم و در کتب شیعه قرن سوم پیش بینی شده و خاستگاه اولیّه آن مدینه است. روایت "المرأه کلّها شرّ" با توجّه به تاریخ تدوین نهج البلاغه در قرن چهارم، با تفکّرّات دوران عباسی هم خوانی داشته و به دلیل دست اندازی زنان دربار در حکومت و سیاست، نقل این سخن از مأمون خلفیه عبّاسی گزارش شده و روایتی قرن سوّمی و متعلق به بوم عراق است. روایت "اکثر الخیر فی النّساء" از امام صادق (ع)، از طریق شیخ صدوق آمده و منبع دیگری ندارد و توصیه ای اخلاقی در تشویق جوانان به تشکیل خانواده بوده و تاریخ تقریبی ظهور و گسترش آن قرن سوّم در کوفه است. روایت "الجنه تحت اقدام الامهات"متنی داستانی با سندی مخدوش بوده و متعلّق به انتهای قرن اول در مدینه می باشد.