مجید رسولی

امروزه صمغ های گیاهی و تجاری به منظور بهبود خصوصیات رئولوژیکی، بافتی و حسی مواد غذایی استفاده می شوند. دانه های ریحان دارای مقادیر قابل توجهی صمغ (موسیلاژ) با خواص عملکردی مناسب هستند که بعد از استخراج از دانه ها و خشک شدن، می توانند به صورت پودر در فرمولاسیون محصولات مختلف استفاده شود. در این مطالعه جهت خشک کردن موسیلاژ دانه ریحان، از روش پرتودهی فروسرخ استفاده گردید. اثر توان لامپ فروسرخ (150، 250 و 375 وات)، فاصله نمونه از لامپ (4، 8 و 12 سانتی متر) و ضخامت موسیلاژ (5/0، 0/1 و 5/1 سانتی متر) بر زمان خشک شدن موسیلاژ دانه ریحان مورد بررسی قرار گرفت. نتایج خشک کردن موسیلاژ دانه ریحان با روش فروسرخ نشان داد با افزایش توان لامپ و کاهش فاصله نمونه ها از منبع حرارتی، زمان خشک کردن کاهش می یابد. با افزایش فاصله لامپ ها از 4 به 12 سانتی متر، میانگین زمان خشک شدن موسیلاژ دانه ریحان از 37/131 دقیقه به 41/336 دقیقه افزایش یافت. با افزایش ضخامت نمونه ها از 5/0 به 5/1 سانتی متر، میانگین زمان خشک شدن موسیلاژ دانه ریحان از 67/103 دقیقه به 67/367 دقیقه افزایش یافت. این فرآیند توسط یک شبکه عصبی مصنوعی با 3 ورودی (توان لامپ ، فاصله لامپ و ضخامت) و 1 خروجی (زمان خشک شدن) مدل سازی شد. نتایج مدل سازی به روش شبکه عصبی مصنوعی نشان داد شبکه ای با تعداد 8 نرون در یک لایه پنهان و با استفاده از تابع فعال سازی سیگموئیدی می تواند زمان خشک شدن موسیلاژ دانه ریحان با استفاده از خشک کن فروسرخ را پیشگویی نماید (96/0r=). نتایج آنالیز حساسیت توسط شبکه عصبی بهینه نشان داد که ضخامت نمونه به عنوان مؤثرترین عامل در کنترل زمان خشک شدن موسیلاژ دانه ریحان می باشد.