در این پژوهش ما به بررسی برخی از ساخت های پرکاربرد زبان فارسی درچارچوب دستور ساختی پرداخته ایم. دستور زبان ساختی، ساخت را واحد نمادین پیچیده ای می دانند که حاصل امتزاج صورت و معنی است و در حافظه ی هر سخنگویی ذخیره می شود. بر اساس این دیدگاه برای ساخت های موجود در زبان، نمی توان قاعده ای عام تعیین کرد و هرکدام از ساخت ها ویژگی های نحوی،معنایی و کاربردی منحصر بفردی دارند که آنرا از دیگر ساخت ها متمایز می کند و در این دیدگاه، ساختار دستور، چیزی بیش از قواعد عام دستوری و فهرستی از واژگان ثابت است و آن قسمت هایی از دانش زبانی که ازنظر دستوری قاعده مند نیستند را به صورت فهرستی از استثنائات در نظر نمی گیرند؛ هدف پژوهش حاضر نیز نشان دادن این نکته است که قواعد موجود، در بسیاری از موارد ناکارآمد و ناکافی هستند و همچنین نباید به بخشی حاشیه ای که اصطلاحات و استثنائات را در خود جای می دهد، قائل بود. برای رسیدن به چنین هدفی ، به بررسی شش مورد از ساخت های زبان فارسی پرداخته ایم.موارد مورد بررسی در این پژوهش شامل ساخت های «چه برسد به...» ، «مگر»، «نه تنها...بلکه...»،« هرچه...تر...تر» و همچنین ترکیب اضافی و فعل پیشوندی است و ویژگیهای خاص آوایی، نحویو کاربردی هریک از آنها را به طور جداگانه مورد ارزیابی قرار داده ایم.بررسی این موارد نشان داد که ساخت های موجود در زبان پیچیده هستند و با قواعد عام موجود در زبان قابل توصیف نیستند.
