مسعود رنجبرمبارکه

تیره نعناعیان (Lamiaceae) از تیره های مهم گیاهان گل دار پیوسته گلبرگ بوده و شامل 236 جنس می باشد. که در تمام نقاط کره زمین یافت می شوند. بیشینه ی انتشار آن ها در نواحی مدیترانه ای است. در ایران 49 جنس از تیره Lamiaceaeبا چند صد گونه پراکنش دارد که برخی از آن ها در دو زیر تیره ی Ajugoideae و Scutellarioideae قرار دارند. جنس Scutellaria بزرگترین جنس در زیر تیره Scutellarioideaeاست که در ایران شامل 21 گونه می باشد. زیر تیره Ajugoideae شامل 26 جنس جهان وطنی می باشند و 2 جنس Ajuga وTeucrium نیز در این زیر تیره قرار دارند. جنس Teucrium یکی از بزرگترین جنس های این زیر تیره است. که شاکل 250 گونه است. تنوع این جنس نواحی مدیترانه ای می باشد. جنس Ajugaدارای 50 گونه بوده که در نواحی معتدل تا نیمه گرمسیری دنیای قدیم پراکندگی دارند. تمرکز ویژه این پزو هش بر اجزای گل و انواع تیپ کرکی برگ در جنس های مورد مطالعه است. نمونه های جمع آوری شده توسط استاد رنجبر و دانشجویان طی مراحلی خشک و پرس شدند یا تحت فشار قرار گرفتند، سپس روی کارت هایی چسبانده شدند و اطلاعاتی مانند محل جمع آوری، تاریخ، شماره هر باریومی و سایر اطلاعات مربوط به آنها ضمیمه شد. مورفومتری های انجام شده و همچنین اسلاید هایی که از گل ها باز شد با استفاده از منابعی چون فلور ها، ،تصاویرنمونه های هرباریومی موجود در جهان و...مورد شناسایی قرار گرفتند. میکروسکوب نوری Olympusو همچنین میکروسکوپ الکترونی نگاره مدل Jeol JSM-840A نیز جهت دیدن کرک های اپیدرم برگ مورد استفاده قرار گرفتند. نتایج حاصل از مطالعه ی ریخت شناسی جنس Scutellaeia با داده های قبلی مطابقت داشت. نتایج حاصل از جنس Ajuga منجر به ارتقاء تاکسون های A. scoparia، A. tomentella و A. euphrosiodes از رده زیرگونه و یا واریته به رده گونه و ارائه شرح کامل برای زیرگونه های ارتقاء یافته شده. همچنین ساختار کرک اپیدرم برگ در تاکسون های دو جنس Teucrium و Scutellaria مورد مطالعه و بررسی قرار گرفت و بر این اساس 5 تیپ کرکی تشخیص داده شد. بر اساس ویژگی های ساختار کرک و تیپ آن تاکسون های Scutellariaدارای کرک های تک سلولی ساده ، چند سلولی ساده، سردار و صفحه ای بودند. جنس Teucrium دارای کرک های تک سلولی ساده ، چند سلولی ساده، غیر غده ای منشعب، سردار و صفحه ای بودند. که مطابق داده های کرکی