مسعود رنجبرمبارکه

تیره Resedaceae بر اساس ردهبندی IV APG( 2111 )در راسته Brassicales قرار دارد و شامل حدود 85 گونه و 1 جنس است. Reseda L. ،Randonia Coss. ،Oligomeris Cambess. ،Ochradenus Delile ،Caylusea A. St.-Hil.( جنس شش شامل تیره این (Ortega Sesamoides andاست که به طور گسترده در جهان قدیم که مرکز اصلی تنوع گونهای آنهاست، در مناطق خشک حوضه مدیترانه، آسیای مرکزی تا جنوب شرقی آسیا، هند، آفریقا، جنوب غربی ایالات متحده و مکزیک توزیع شدهاند. بسیاری از گونههای این تیره در زیستگاههای خشک رشد نموده، برخی علفهای هرز وبرخی دیگر محدود به کوههای بلند هستند. تلاشهای بسیاری برای طبقه بندی گونههای Resedaceae انجام شده است که اساسا بر روی ویژگیهای ریخت شناسی تمرکز دارد. در این مطالعه، تیره مذکور برای اولین بار در ایران مورد بررسی قرار گرفت. نمونههای جمعآوری شده و نیز نمونههای نگهداری شده در هرباریومهای BASU، FUMH و مرکز تحقیقات خوزستان به طور دقیق مورد مطالعه قرار گرفت. شناسایی نمونهها با استفاده از فلورها، مونوگرافها و سایر منابع انجام شد و به منطوررفع برخی ابهامات و پیچیدگیهای جنس ها و گونههای این تیرهاز صفات ریختشناسی و ریزریختشناسی و کروموزومی استفاده شد. در این تیره پوشش کرکی سطح برگ و ساقه، ویژگیهای دانهی گرده و ویژگیهای دانه در تمام گونههای این تیره با استفاده از میکروسکوپ الکترونی مورد بررسی قرار گرفت. همچنین مطالعات کروموزومی در برخی از گونهها انجام شد. در نتیجه، یک گروهبندی طبیعی برای جنسها و گونههای مورد مطالعه تهیه شد. آنالیز PCA برای دادههای ریختشناسی و ریزریختشناسی گونههای مورد مطالعه با استفاده از نرمافزار MVSP انجام شد. آنالیز مجموع دادههای پوشش کرکی برگ، ساقه، دانه و دانهی گرده نشان داد که برخی صفات مانند دانه و دانه گرده در توصیف گونهای مفیدتر هستند و در تعیین حدود گونهای و بخشبندی جنسها دارای ارزش تاکسونومیکی خوبی هستند. گروهبندی براساس دادههای ریزریختشناسی این صفات بخصوص مطالعات دانه و دانهگرده با روابط تبارزایشی جنسها و گونهها انطباق مناسبی داشتهاند. در پژوهش حاضر، دو زیر گونهی جدید در جنس Reseda پیشنهاد شدهاست.