طبقه بندی انواع ساخت شرطی در زبان های مختلف به لحاظ معنایی، نحوی، صوری، رده شناختی و... انجام گرفته است. در این مقاله، به بررسی انواع ساخت شرطی در زبان فارسی نو، براساس رده شناسی دکلرک و رید (2001) پرداختیم. براساس این رده شناسی معنایی، جهان ممکن بند شرط به دو دستۀ حقیقی و نظری تقسیم می شود. جهان ممکن نظری می تواند خنثی یا غیرخنثی باشد و غیرخنثی، به چهار نوع بسته، باز، غیرقطعی و ضدحقیقی تقسیم می شود. در این پژوهش جملات شرطی مستخرج از 110 کتاب از قرون چهارم تا چهاردهم هجری قمری مورد بررسی قرار گرفت. تحلیل جملات شرطی زبان فارسی نو نشان می دهد که کاربرد ساخت شرطی در قرون متقدم نسبت به قرون متأخر بسیار بیشتر بوده است. ازطرف دیگر، جملات شرطی این زبان، مشتمل بر انواع حقیقی، خنثی، بسته، باز، غیرقطعی و ضدحقیقی هستند و جملات شرطی از نوع باز، بالاترین بسامد وقوع را دارند. بنابراین، ساخت شرطی زبان فارسی نو با رده شناسی مذکور مطابقت دارد. بالاتر بودن بسامد وقوع جهان ممکن باز از آنجا نشأت می گیرد که در این جهان ممکن، موقعیتی فرضی که احتمال وقوع دارد، در نظر گرفته می شود و قطعیتی دربارۀ وقوع آن وجود ندارد و این تعبیر با کارکرد ساخت شرطی بیشترین تطابق را دارد.
