در این پژوهش، به بررسی ساخت های شرطی زبان فارسی نو از منظر رده شناسی دکلرک و رید ) 1887 (، پرداختیم تا از رهگذر آن تکوین و طبقه بندی این ساخت در زبان فارسی نو مشخص شود و رابطۀ بین انواع شرطی با انواع کلمات ربط شرطی و زمان های دستوری معین گردد. همچنین منابع کلمات ربط شرطی در این زبان بررسی شد. پژوهش حاضر مطالعه ای پیکره بنیاد و توصیفی- تحلیلی- آماری است. بر اساس چارچوب نظریِ رده شناختی- معنایی مذکور، انواع جهان های ممکن شرط عبارتند از: حقیقی، خنثی، بسته، باز، غیرقطعی و ضدحقیقی. به منظور بررسی ساخت های شرطی در فارسی نو، تعداد 778 کتاب از متون منثور قرون چهارم تا چهاردهم هجری قمری انتخاب شد. پیکرۀ این پژوهش مشتمل بر بیش از 008888 واژه بوده و 9410 جملۀ شرطی از این پیکره استخراج شده است. با استفاده از تبیین های نقشی-رده شناختی کرافت ) 1889 (، تحلیل های آماری و مطالعات درزمانی به این نتیجه رسیدیم که انواع شرطی در زبان فارسی نو قابل تطبیق با رده شناسی مذکور است و شرطی از نوع باز، بالاترین بسامد را در بین انواع شرطی دارد. در این زبان انواع مختلفی از کلمات ربط طی قرون در نقش کلمۀ ربط شرطی به کار رفته اند و بین انواع کلمات ربط شرطی و انواع شرط گرایش هایی وجود دارد. ازطرف دیگر، بین زمان دستوری افعال بندهای شرط و جزای شرط و نوع شرطی نیز، گرایش های مشخصی دیده می شود. منایع درزمانی کلمات ربط شرطی زبان فارسی نو شامل نشانه های زمانی، کلمات پرسشی، اشاری، افعال با معنی فرضی بودن، وام گیری واژگانی و ترکیبی از این منابع است که نشانۀ زمانی لحظه ای، وام گیری واژگانی و ترکیبی از منابع مختلف در زبان های دیگر مشاهده نشده اند.
