علی رغم اهمیت مقوله ی وجهیت در ساخت زبان، تا کنون پژوهشی همه جانبه در باب خصوصیات افعال وجهی و کارکردهای آن در زبان های ایرانی صورت نگرفته است. این کمبود عملاً امکان انجام مطالعات تطیبقی و رده شناختی را در باب مقوله ی مذکور در خانواده ی زبان های ایرانی سلب کرده است. در همین راستا رساله ی حاضر می کوشد تا ویژگی های صرفی/نحوی و نیز کارکردهای متنوع افعال وجهی بکار رفته در گویش هورامی را از منظری رده شناختی بررسی کند. علاوه بر این سعی شده است تا با تکیه ی بر داده های هورامی کفایت توصیفی سه نوع تقسیم بندی ارائه شده از سوی پالمر (2001)، پالمر (1990) و ون در آوورا و پلانگیان (1998) ارزیابی گردد، نقاط ضعف آن ها در تحلیل جامع کارکردهای افعال وجهیِ هورامی مشخص شود و در نهایت برای هریک از افعال وجهی مطالعه شده تقسیم بندی بهینه و جامعی بدست داده شود. کارکردهای مختلف افعال وجهیِ هورامی در گام بعدی در چارچوب نقشه ی معنایی وجهیت (ون در آوورا و پلانگیان 1998) بررسی می شوند. یافته های پژوهش نشان می دهند کهمسیرهای پیشنهاد شده در نقشه ی جامع وجهیت باید در بعضی موارد به صورت مختصر اصلاح شوند تا بتوانند کلیه ی کارکردهای هم زمانی افعال وجهی را به طور کامل پوشش دهند. افعالی که در این رساله مورد بحث و بررسی قرار خواهند گرفت عبارتند از: "بایستن:šijæj"، "شدن:bijæj"و "توانستن:tawaj".تحلیل دقیق داده های جمع آوری شده در ارتباط با افعال "بایستن:šijæj"و "توانستن:tawaj"نشان می دهد که ترکیب مقولات وجهی ارائه شده در تقسیم بندی ون در آوورا و پلانگیان (1998) به همراه یکی از مقولات وجهی پیشنهاد شده از سوی پالمر (1990) می-تواند به صورت کامل نقش های متنوع افعال معین مذکور را در هورامی پوشش دهد. علاوه بر این روابط وجهی موجود در مسیر الزام (به عنوان یکی از زیربخش های تشکیل دهنده ی نقشه ی معنایی وجهیت) می تواند کارکردهای متنوع افعال "بایستن:šijæj" و "توانستن:tawaj"را در هورامی تبیین نماید. نقش-های مختلف فعل معین "شدن:bijæj" در هورامی نیز می توانند در قالب تقسیم بندی ون در آوورا و پلانگیان (1998) طبقه بندی شوند با این حال اضافه کردن مفهوم "الزام مدرج" از رویکرد کراتزر (1991 و 2012)، تقسیم بندی مذکور را کامل تر می کند. مسیر امکان موجود در نقشه ی معنایی وجهیتکفایت تبیینِ کارکردهای مختلف فعل "شدن:bijæj" را ندارد
