محسن نائل

برای افزایش عملکرد محصول، کاهش آلودگی محیط زیست و دستیابی به کشاورزی پایدار، باروری خاک باید در سطح مناسب حفظ شود. همچنین کشاورزی پایدار نیازمند بهینه سازی دقیق کاربرد اصلاح کننده های آلی برای بهبود باروری خاک و به حداقل رساندن اثرات زیست محیطی مخرب است. به منظور بررسی اثر کود سبز یونجه، کمپوست بستر قارچ و کود شیمیایی اوره بر خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و زیستی خاک، همچنین عملکرد و برخی عناصر غذایی گیاه اسفناج پژوهشی در دو بخش گلخانه ای و آزمایشگاهی (انکوباسیون) انجام گرفت. آزمایش در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. تیمار ها شامل کود سبز یونجه در دو سطح 1 و 3 درصد، کمپوست بستر قارچ در دو سطح 2 و 5 درصد، کود اوره در دو سطح 120 و360 کیلوگرم بر هکتار، ترکیب کود سبز یونجه و کمپوست بستر قارچ در دو سطح 5/1 درصد (5/0 درصد کود سبز یونجه و 1 درصد کمپوست بستر قارچ) و 4 درصد (5/1 درصد کود سبز یونجه و 5/2 درصد کمپوست بستر قارچ) و شاهد است. نتایج نشان داد اکثر شاخص های شیمیایی، فیزیکی و زیستی خاک (کربن آلی، کربن فعال، کربن محلول در آب و گرم، MWD، کربن خاکدانه ای، پتاسیم و فسفر فرآهم و فعالیت آنزیم فسفاتاز) به طور معنی داری تحت تأثیر تیمارهای کود سبز یونجه، کمپوست بستر قارچ و ترکیبی قرار گرفتند. به طوری که تیمار کمپوست بستر قارچ (5%)، ترکیبی (4%) و کود سبز(3%) به ترتیب سبب افزایش 132، 127 و 105 درصدی در کربن آلی خاک شدند. همچنین EC و pH خاک تحت تاثیر تیمارهای کمپوست بستر قارچ، کود سبز، ترکیبی و کود اوره قرار گرفته و این تیمارها سبب افزایش EC و کاهش pHخاک شدند. تیمار کود سبز یونجه (3%) و ترکیبی(4%) سبب افزایش 315 و 233 درصدی تنفس پایه نسبت به تیمار شاهد (mg CO2/g soil*day 027/0) شدند. تیمار کود اوره، کود سبز یونجه (3%) و ترکیبی (4%) نیز سبب افزایش چشم گیر نیترات در خاک شدند. به طوریکه این دو تیمار نیترات خاک را از 723 میلی گرم بر کیلو گرم به بیش از 6000 میلی گرم در کیلو گرم افزایش دادند. بالاترین افزایش فسفر فرآهم خاک در تیمار کمپوست بستر قارچ با فزایش 205 درصدی نسبت به شاهد (با میانگین 15 میلی گرم بر کیلو گرم) بدست آمد. همچنین نتایج نشان داد عملکرد گیاه (وزن خشک ریشه و اندام هوایی) تحت تاثیر کود سبز یونجه، ترکیبی و کمپوست بستر قارچ قرار گرفته است. بطوریکه تی