محسن نائل

به منظور بررسی اثر میان مدت سیستم های مختلف خاک ورزی و گیاه پوششی خلر بر کیفیت خاک و علمکرد کدو، آزمایشی در قالب فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در یک دوره ی چهار ساله (1393-1390) در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه بوعلی سینا همدان اجرا گردید. فاکتور خاک ورزی در سه سطح شامل NT: بدون خاک ورزی (کاشت مستقیم بذر در زمین زراعی)، MT: خاک ورزی کمینه (شخم با چیزل + دیسک) و CT: خاک ورزی مرسوم (شخم با گاوآهن برگردان دار + دیسک)؛ و فاکتور گیاه پوششی در دو سطح شامل C1: گیاه پوششی لگوم (خلر) و C0: بدون گیاه پوششی بودند. نتایج نشان داد شاخص های کربن آلی کل، کربن فعال، تنفس پایه، میانگین وزنی قطر خاکدانه ها (MWD)، کربن خاکدانه ای، جرم مخصوص ظاهری، تخلخل و همچنین عملکرد دانه کدو به طور معنی داری تحت تأثیر گیاه پوششی و خاک ورزی قرار گرفتند. مقدار کربن آلی خاک از 4/0 درصد در تیمار CT-C0 به حدود 7/0 درصد در تیمار NT-C1 افزایش داشت. در اکثر شاخص ها، بین خاک ورزی کمینه و بی خاک ورزی تفاوت معنی داری مشاهده نشد، مثلا بیشترین مقدار MWD (14/2 میلی متر) در تیمار NT-C1 مشاهده شد که با تیمار MT-C1 (56/1 میلی متر) تفاوت معنی داری نداشت؛ کم ترین مقدار این شاخص (48/0 میلی متر) در CT-C0 به دست آمد. همچنین بیشترین عملکرد دانه کدو تخمه کاغذی (g/m2 0/142) در تیمار MT-C1 به دست آمد که تفاوت معنی داری با تیمار NT-C1 نداشت و کمترین عملکرد دانه کدو (g/m2 3/115) در تیمار خاک ورزی مرسوم بدون گیاه پوششی مشاهده شد، اما با تیمارهای NT-C0، MT-C0 و CT-C1 در یک گروه آماری قرار گرفت. در نهایت، تیمار MT-C1 از نظر بهبود عملکرد گیاه و خصوصیات مختلف کیفیت خاک بهتر از تیمارهای دیگر بود اما تفاوت معنی داری با NT-C1 نداشت، به همین دلیل تیمارهای خاک ورزی های حفاظتی همراه با گیاه پوششی خلر به عنوان مناسب ترین رویکرد مدیریتی در بهبود خصوصیات کیفیت خاک و عملکرد گیاهی معرفی می شوند.