کربن آلی خاک در اثر فرآیندهای چرخهای نظیر ورود بقایای گیاهی و نوع پوشش گیاهی مستقر در آن دائماً در تغییر است. به منظور بررسی تأثیر پوششهای گیاهی مختلف بر بخشهای کربن آلی خاک، پنج تیپ گیاهی مرتعی شامل گندمیان، گون-بروموس، گون-جارو، گـون-درمنـه و گـون-فرفیون در زیرحوضههای شاهد و حفاظت شدهی حوضه گنبد، و یک تیپ زراعی )گندم دیم(، در شرایط محیطی مشابه از نظر اقلیم کلان، مواد مادری و جهت شیب در همدان مطالعه شد. کربن آلی کل، ذخیره کربن، ذخیره کربن اصلاح شده با شن، کـربن فعـال، کـربن فعـال اصـلاح شـده بـا کـربن، کربوهیدرات، کربوهیدرات اصلاح شده با کربن، تنفس پایه و تنفس پایه اصلاح شده با کربن در دو فصل پاییز و بهار در لایـه خـاک سـطحی )0-15 سانتیمتر( اندازهگیری شد. کربن آلی، ذخیره کربن، کربوهیدرات و تنفس پایه در تیپهای گون-بروموس و گون-درمنه به طور معنیداری بیشتر از دیگر تیپها بودند و کمترین مقدار این شاخصها در تیپهای گندمیان و گندم دیم مشاهده شد. بیشترین و کمترین مقدار کربن فعال به ترتیب در تیپ گون-بروموس و تیپ گندم دیم )به ترتیب 711/7و 262/6میلیگرم بر کیلوگرم( مشاهده شد. کربوهیدرات اصلاح شـده در تیـپ گـون-فرفیـون بـه طـور معنیداری کمتر از همه تیپها بود. اثر فصل بر تمام شاخصها، به غیر از کربن فعال اصلاح شده، کربوهیـدرات و تـنفس پایـه معنـیدار بـود. مقـدار کربوهیدرات اصلاح شده بر خلاف دیگر شاخصها، به طور معنیداری در فصل پاییز بیشتر از فصل بهار بود. در کل، نوع پوشش گیاهی و مدیریت زمین بیشترین تأثیر را بر شاخصهای ذخیره کربن، کربن فعال و کربوهیدرات نشان داد.
