اسلام ب هطور سریع و در مدتی کوتا هتر از نی مقرن، در ابعاد گسترد های-از اسپانیا تا مرزهای چین- گسترش یافت. درصورت یکه مسیحیت با روندی بسیار آرام و در خلال چندین قرن صورت گرفت. پس از گسترش اسلام در غرب آسیا، نیاز به شهرهایی متناسب با الگوی زندگی اسلامی، باعث گردید در بسیاری از شهرها مسلمانان به دنبال تحول در زیربناهای فکری جامعه و درعی نحال با ایجاد ک مترین تغییر در کالبدهای موجود، رویکردی را به وجود آوردند که بناهایی مانند کلیساها را به مساجد تبدیل نمایند. این پژوهش با مطالع هی روند تبدیل کلیساها به مساجد در دوره صدر اسلام به بررسی جنب ههای مختلف تأثیرات اعتقادی آیین اسلام و مسیحیت بر معماری خواهد پرداخت. پرس شهای مطر حشده در این پژوهش مربوط است به ریش ههای شک لگیری فضای مسجد و کلیسا و بررسی روند جریانات اعتقادی- مذهبی ادیان اسلام و مسیحیت که چگونه متأثر و متبلور از اندیش ههای اسلامی در معماری مسیحیت در جریان تبدیل کلیسا به مسجد بوده است. فرضیه پژوهش علت شک لگیری جریان تاریخی تبدیل کلیسا به مسجد را ناشی از حضور وجوه موازی در اندیش ههای عرفانی و الهیات ادیان اسلام و مسیحیت دانسته و بیانگر اندیش ههای انعطا فپذیر دین اسلام در تأثیرپذیری از الگوهای زیبایی شناسانه است. بر اساس پرس شهای مطر حشده و با هدف اثبات فرضیات فوق، این پژوهش با کمک راهبرد تحقیق تفسیری- تاریخی و با استفاده از روش تحقیق کتابخان های، با رویکرد تطبیقی به تحلیل موردی نمون ههای کلیساهای تبدی لشده به مساجد، م یپردازد. ریش هیابی و تطبیق عرفان و الهیات مشترک تأثیرگذار بر معماری بناهای عبادتگاهی اسلام و مسیحیت، با بیان جنب ههای مؤثر در ایجاد جریان تاریخی تبدیل کلیسا به مسجد، نشانگر انعطا فپذیری دین اسلام در مقابل انتخاب بهترین الگوهای موجود برای تأمین نیاز مسلمانان و اجتماع در یک بنای عبادتگاهی بوده است. بنای کلیسا بر مبنای نظام اعتقادی مسیحیان توانسته به مکان مناسبی برای مسلمانان با هدف مشترک تجمع یکتاپرستان برای عبادت پروردگار تبدیل گردد.
