وظیفه ی قاضی کشف حقیقت در امور موضوعی دعوا است؛ در باب حقیقت و چیستی آن، نظریه های متعدد و متفاوتی ابراز شده است؛ مهم ترین آنها، نظریه های مطابقت، انسجام و عمل گرایانه است. نظریه نخسته، با دنبال کردن یک دیدگاه رئالیستی، حقیقت را توافق و تطابق گزاره با واقعیت میداند. نظریه انسجام نیز به دلیل روی گردانی از سنت واقع گرایی در باب حقیقت، می تواند معیاری برای کشف حقیقت در برخی موضوعات قضایی باشد.
