قلعه اردشیر یکی از شاخص‌ترین بناهای برجای مانده در شرق شهر کرمان است و به نظر می‌رسد شکل‌گیری، گسترش و متروک شدن آن با توسعه و امنیت شهر و منطقه کرمان پیوند داشته است. درباره چیستی، گاهنگاری و کارکردهای آن در ارتباط با سازمان فضایی شهر کرمان تاکنون فرضیات و نظرات مختلف و گاه متناقضی مطرح شده است. هدف از پژوهش حاضر، تبیین کارکردهای قلعه اردشیر و بررسی جایگاه قلعه اردشیر در سازمان فضایی شهر کرمان در ادوار مختلف، به ویژه دوران اسلامی است. پژوهش از نظر ماهیت و محتوا، تاریخی ـ تحلیلی است و گردآوری اطلاعات به شیوه‌های میدانی و اسنادی صورت گرفته است. بر این اساس، با تلفیق داده‌های حاصل از بررسی‌های میدانی و تحلیل محتوای منابع تاریخی تلاش شده کیفیت و میزان تاثیرگذاری قلعه اردشیر بر ساختار کالبدی شهر کرمان تبیین شود. مطالعه ساختار معماری، مواد فرهنگی و منابع تاریخی نشان می‌دهد این قلعه با توجه به شرایط سیاسی و نظامی ادوار تاریخی و اسلامی طراحی و ساخته شده و از دوران تاریخی تا قرن هشتم هـ.ق تقریباً به طور پیوسته مورد استفاده بوده و در تحولات و وقایع سیاسی و اجتماعی منطقه نقش داشته است. بر پایه تحلیل محتوای متون تاریخی و روایت منابع مکتوب از رویدادهای مرتبط با قلعه اردشیر، به نظر می‌رسد قلعه اردشیر در کنار نقش نظامی، کارکردهای دیگری همچون جایگاهی برای حکام، مأمنی برای شورشیان، مکانی برای نگهداری خزانه و محلی برای زندانیان سیاسی داشته است. این قلعه اگرچه از نظر کالبدی و فیزیکی، خارج از بافت تاریخی شهر کرمان و در حاشیه شرقی این شهر واقع بود، اما از نظر کارکردی، عنصری تأثیرگذار و وابسته به سازمان فضایی شهر کرمان بوده است.
