1404/02/01

مریم محمدی

مرتبه علمی: دانشیار
ارکید:
تحصیلات: دکترای تخصصی
اسکاپوس:
دانشکده: دانشکده هنر و معماری
نشانی:
تلفن: 08138385713

مشخصات پژوهش

عنوان
گونهشناسی و گاهنگاری کاشیهای مکشوفه از خانقاه بوزنجرد همدان
نوع پژوهش
مقاله ارائه شده کنفرانسی
کلیدواژه‌ها
خانقاه بوزنجرد، دشت همدان، دورۀ ایلخانیان، کاشی زرینفام و خشتی، برهمکنش فرهنگی.
سال 1402
پژوهشگران مصطفی رضایی ، مریم محمدی ، محمدابراهیم زارعی

چکیده

یکی از شاخصههای مهم در شناخت ویژگیهای هنری ابنیه دورۀ اسلامی، مطالعه و تحلیل هنر کاشیکاری در محوطهها و اماکن مذهبی و غیرمذهبی این دوران است که نقش مهمی در روشن شدن ساختار فرهنگیِ و هنری سکونتگاهها دارد. کاشی یکی از عناصر تزئینی کاربردی وابسته به معماری است که گاهاً روایتی تصویری از جنبههای اعتقادی و جغرافیای پیرامون سازندگانش را به دست میدهد. نمونههای مختلف این صنعت هنری در دوران اسلامی بهویژه در دورۀ ایلخانی در آرایش نمای درونی و بیرونی آثار معماری موقعیت بسیار ممتازی یافتند. با توجه به تأثیرپذیری سنتهای کاشیکاری دشت همدان و بهتبع آن خانقاه بوزنجرد از مراکز شاخص کاشیکاری دورۀ اسلامی، سعی شده است به گونهشناسی و گاهنگاری انواع قطعات کاشیکاریِ بهجای مانده از این بنای مذهبی پرداخته شود. این پژوهش با مطالعه دادههای باستانشناسی حاصل از بررسیهای نوین انجام شده است. اهداف کلی، شناخت گونههای متعدد کاشیهای بهکار رفته در خانقاه بوزنجرد و شناسایی مراکز فرهنگی اثرگذار در فن ساخت و نقشمایه کاشیهای این مجموعه مذهبی است. روش تحقیق به صورت توصیفی تحلیلی است که گردآوری اطلاعات در آن به صورت اسنادی و تطبیق میدانی یافتههای این حوزه با سایر مناطق همافق صورت گرفته است. بنابر نتایج پژوهش سه دسته کاشی زرینفام، منقوش لعابی و تکرنگ خشتی از این محوطه به دست آمده است. از لحاظ فن ساخت و پرداخت شواهد نشاندهندۀ شباهتهایی میان کاشیهای خانقاه بوزنجرد با مراکز فرهنگی همجوار همچون ذلفآباد، آوه، ساوه، قم، ورامین، سلطانیه، تختسلیمان، مراغه، ری و کاشان است که بر سر مهمترین مسیرهای ارتباطی دشت همدان در ادوار سلجوقی و ایلخانی قرار داشتند. با توجه به مطالعات تطبیقی احتمالاً عمدۀ کاشیهای بنای خانقاه متعلق به نیمه دوم قرن هفتم و نیمه نخست قرن هشتم هجریقمری است.