یکی از جنبه های اصلی در شناخت فرهنگ های گذشته، مطالعه و تحلیل آثار سفالی محوطه های باستانی است. از این رو بررسی دقیق این دسته از آثار نقش مهمی در روشن شدن وضعیت اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی مکان ها داشته است. عبور مسیرهایی مانند شاهراه خراسان و راه فرعی شاهی از همدان در طول ادوار مختلف به خصوص در دوره اسلامی باعث پیدایش فرهنگ های متعدد سفالگری در این بخش از کشور شده است. محوطه اَنداجین یکی از شاخص ترین محوطه های اسلامی دشت همدان ـ بهار است که اوج شکوفایی و رونق آن با توجه به شواهد برجای مانده متعلق به دوره سلجوقی و ایلخانی است. با توجه به تأثیرپذیری فرهنگ های سفالگری همدان و به تبع آن محوطه اَنداجین از مناطق بزرگ تولید سفالینه های اسلامی، در این پژوهش سعی شده است به پرسش هایی از قبیل: مهم ترین گونه های سفالگری محوطه اسلامی اَنداجین در ادوار سلجوقی و ایلخانی کدام اند؟ کدام گونه های سفالی این محوطه از ویژگی های بومی و محلی برخوردارند؟ پاسخ داده شود. هدف اصلی این نگارش شناسایی انواع گونه های سفالی محوطه مورد مطالعه است که این فرآیند از طریق مطالعه داده های باستان شناختی حاصل از بررسی های نوین صورت گرفته است. در انجام پژوهش حاضر، روش تحقیق توصیفی ـ تحلیلی و گردآوری اطلاعات به صورت اسنادی و تطبیق میدانی یافته های این حوزه با سایر مناطق صورت گرفته است. نتایج پژوهش نشان می دهد که بیش از 10 گونه سفالی شاخص قرن چهارم تا هشتم هجری در این محوطه شناسایی شده که شامل انواع سفال های بدون لعاب و لعاب دار است که هر یک به زیر مجموعه های ساده و منقوش و چندرنگ زیر و رو لعابی تقسیم می شوند. از این میان، نمونه هایی همچون ظروف با تزئین چندرنگ بر روی گلابه سفید احتمالاً از ویژگی های محلی برخوردارند.
