نیشابور یکی از مهم ترین مراکز هنری جهان اسلام در ایران است. در حقیقت بخش گسترده ای از هنر اوایل اسلامی ایران از کاوش های موزه متروپولیتن در نیشابور آشکار گردیده و یکی از دلایل اهمیت این ناحیه، آثار به دست آمده از آن است. از جمله این آثار مجموعه بناهای اوایل دوره اسلامی است که دارای تزیینات گسترده ای خصوصاً در زمینهٔ گچ بری و نقاشی هستند. برخی از این نقاشی ها و گچ بری ها دارای سبک ها و نقوش ساسانی می باشند؛ بنابراین به خوبی می توان در آن ها گسترش و تداوم سبک های هنری ساسانی و شکوفایی آن ها را در دوره اسلامی مشاهده کرد. دوره ساسانی یکی از درخشان ترین دوران هنر و تمدن ایران است که تأثیر هنری آن تا قرن ها پس از سقوط این سلسله برجهان اسلام باقی ماند به طوری که با مشاهده بسیاری از آثار هنری و تزیینات معماری از اوایل اسلام درمی یابیم که در این آثار تا چه اندازه از موضوعات ساسانی استقبال شده است. در این راستا هدف از پژوهش حاضر معرفی کلی تزیینات به کاررفته در بناهای اوایل اسلامی نیشابور و مقایسه آن ها با نمونه های مشابه ساسانی و مشخص نمودن میزان تأثیر هنر ساسانی در شکل گیری آن ها است. پژوهش به روش توصیفی ـ تحلیلی ـ تطبیقی انجام پذیرفته است. نتایج حاصل از این بررسی حاکی از آن است که نقوش به کار رفته در تزیینات بناهای اوایل اسلامی در نیشابور تا حدود زیادی متأثر از نقش مایه های تزیینی دوره ساسانی است. این تأثیرپذیری را در سه گروه از نقش مایه های انسانی، گیاهی و حیوانی می توان مشاهده کرد. البته در کنار این تأثیرپذیری، با شکل گیری فرهنگ اسلامی نقوش جدیدی نیز توسط مسلمانان ایجاد شد.
