مریم ملک محمدی

ترکیبات گیاهی جایگزین‌های مناسبی برای سموم شیمیایی به شمار می‌روند. شب‌پره مدیترانه‌ای آرد Anagasta kuehniella Zeller (Lepidoptera: Pyralidae) یکی از آفات مهم محصولات انباری است. پژوهش حاضر باهدف بررسی سمیت اسانس و عصاره رازیانه به دو روش تماسی و تنفسی روی مراحل تخم، لارو‌های سن اول و سن پنجم شب‌پره مدیترانه‌ای آرد صورت گرفت. پرورش حشره موردمطالعه و آزمایشات زیست‌سنجی در شرایط دمایی 1 ± 25 درجه سلسیوس، رطوبت 5±60 درصد و تاریکی مطلق صورت گرفت. ارزیابی اثرات زیر کشندگی در غلظت زیر کشنده (LC25) به روش تدخینی و از طریق برآورد درصد بازدارندگی از تخم‌گذاری، درصد تفریخ تخم، درصد خروج حشرات بالغ و به روش گوارشی ازطریق برآورد شاخص‌های نرخ رشد نسبی (RGR)، نرخ مصرف نسبی (RCR)، کارایی تبدیل غذای خورده شده (ECI)و بازدارندگی تغذیه (FDI) هدف دیگر این مطالعه بود. نتایج زیست-سنجی‌ها به روش تماسی و تنفسی، همسویی سمیت و تلفات جمعیت‌ها با غلظت اسانس مصرفی و زمان در معرض قرارگیری را تأیید نمود. یافته‌ها به‌وضوح اثرات منفی زیر کشندگی اسانس و عصاره رازیانه در مقایسه با شاهد را بر تعداد تخم‌های گذاشته شده به‌ازای هر حشره ماده (به ترتیب 194 و 173 تخم)، درصد تفریخ تخم‌های گذاشته شده (به ترتیب 77.25 و 60.54 درصد)، درصد خروج حشرات بالغ (به ترتیب 17.89 و 15 درصد) را تأیید نمود. نتایج نشان داد این ترکیبات، شاخص رشد نسبی و نرخ مصرف نسبی را کاهش داده که می‌توان آن را به اثرات بازدارندگی تغذیه یا FDI نسبت داد. نتایج حاکی از آن است که این ترکیبات حتی در غلظت پایین می‌توانند به طور مؤثر تغذیه حشرات را کاهش دهند. یافته‌های حاصل از زیست‌سنجی‌، ضمن تأیید سمیت تماسی و تنفسی، اثرات اختلالی اسانس و عصاره بر پراسنجه‌های بیولوژیکی شب‌پره مدیترانه‌ای آرد را نیز گزارش نمود.