سابقه و هدف: با وجود اهمیت استراتژیک نشخوارکنندگان در تأمین نیازهای غذایی انسان، کارایی تولید نسبتا پایین آن ها اغلب منجر به افزایش هزینه های تولید و ایجاد آلودگی های زیست محیطی می گردد. در این راستا، استفاده از مکمل ها و افزودنی های خوراکی از جمله راهکارهای مؤثر در جهت بهبود کارایی عملکرد تولید دام ها است. افزودنی های خوراکی با منشأ گیاهی همچون روغن های اسانسی و عصاره ها از جمله ترکیباتی هستند که موجب بهبود کارایی تولید نشخوارکنندگان، به واسطه بهبود عملکرد هضم و تخمیر شکمبه می گردند. از طرف دیگر، استفاده از منابع مختلف چربی به عنوان مکمل انرژتیک در جیره دام ها، اثرات مثبتی همچون افزایش عملکرد، کاهش اسیدوز شکمبه، کاهش تولید متان و به تبع آن کاهش آلودگی زیست محیطی و بهبود بهره وری انرژی خوراک را به دنبال داشته است. با توجه به اهمیت روز افزون کیفیت محصولات تولیدی و توجه ویژه مصرف کنندگان به شاخص های سلامتی و کیفیت فرآورده های دامی در دهه های اخیر، افزودنی های با منشأ طبیعی و سبز در دهه های اخیر مورد توجه محققین تغذیه دام قرار گرفت. در این راستا، هدف از مطالعه حاضر بررسی اثرات روغن اسانسی مرزه خوزستانی بر شاخص های تخمیر شکمبه، سنتز پروتئین میکروبی و جمعیت پروتوزآی شکمبه در دو جیره حاوی روغن ماهی و سویا بود. مواد و روش ها: در این تحقیق روغن اسانسی مرزه خوزستانی به روش تقطیر با بخار آب و با استفاده از دستگاه کلونجر استخراج گردید و ترکیب شیمیایی آن با استفاده از گاز کروماتوگراف کوپل شده با طیف سنج جرمی تعیین شد. در این آزمایش، روغن اسانسی مرزه خوزستانی در دوزهای 0، 150، 300، 450 و 600 میلی گرم بر لیتر در دو جیره حاوی روغن ماهی و سویا در شرایط آزمایشگاهی با استفاده از انکوباسیون 24 ساعته به منظور بررسی اثرات آن بر شاخص های تخمیر شکمبه ای مورد آزمایش قرار گرفت. یافته ها: هیچکدام از فراسنجه های تخمیر تحت تأثیر نوع جیره قرار نگرفت. حجم گاز تولید شده بعد از 24 ساعت، میزان تجزیه پذیری آزمایشگاهی ماده خشک و ماده آلی با افزایش دوز اسانس در هر دو جیره به طور خطی کاهش یافت (01/0>P). با این حال، فاکتور تفکیک و پروتئین میکروبی، با افزایش دوز اسانس به طور غیر خطی (خطی و درجه دو) و کارایی سنتز پروتئین میکروبی به صورت خطی افزایش یافت (01/0>P). همچنین، غلظت آمونیاک شکمبه ای به موازات افز
